Parafia Raciborowice od XVI do końca XVIII wieku : studium o społeczności lokalnej

Abstract

Niniejsza rozprawa doktorska to studium demograficzne o ludności położonej na północny wschód od Krakowa parafii Raciborowice w okresie od XVI do końca XVIII wieku. Obejmuje także problematykę społeczno-gospodarczą tej społeczności, która nie została dotąd gruntownie zbadana. Praca została podzielona na 5 rozdziałów merytorycznych. We wstępie poddano analizie wykorzystane źródła, a zwłaszcza księgi metrykalne parafii Raciborowice. W Rozdziale I scharakteryzowano krajobraz naturalny parafii Raciborowice. Rozdział II obejmuje charakterystykę pracującego tu duchowieństwa, uposażenia parafii, opisu kościoła i jego wyposażenia, plebanii, szpitala, szkoły parafialnej i bractw religijnych. W Rozdziale III przedstawiono zagadnienia związane ze stanem zaludnienia i ruchem naturalnym ludności przy wykorzystaniu metod wiodących szkół demografii historycznej, angielskiej Petera Lasletta (typologia gospodarstw domowych) i francuskiej Louisa Henry (rekonstrukcja rodzin). Dostarczyło to rzeczywistych danych o rodzinie chłopskiej, odtwarzając jej losy od momentu zawarcia ślubu do zgonu pierwszego z małżonków. Udowodniono nadto, że życie jednostki i rodziny miało określone etapy. Został ustalony nieznany dotąd wiek rzeczywisty nupturientów, rozmiar poczęć przedślubnych oraz średnia liczba dzieci przypadająca na jedno małżeństwo w rodzinach chłopskich XVIII stulecia. Analiza ruchu naturalnego umożliwiła poznanie losów parafian raciborowickich od chwili poczęcia do zgonu i pochówku. W dalszej kolejności przedstawiono kulturę imienniczą oraz antroponimy (nazwiska) chłopów. Ukazano również m. in. kwestię urodzeń pozamałżeńskich, zasięg geograficzny ślubów, przyczyny śmierci i topografię pochówków. W Rozdziale IV zostały omówione stosunki własnościowe na obszarze parafii. Wśród 12 wsi dominowały dobra kościelne, a zwłaszcza krakowskiej kapituły katedralnej. Przedstawiono również funkcjonowanie samorządu wiejskiego. W Rozdziale V została ukazana gospodarka w parafii Raciborowice Podstawowym zajęciem większości mieszkańców była praca na roli. Ponadto rozwijało się rzemiosło wiejskie (młyny, browary, karczmy), związane z bliskością ruchliwych traktów publicznych i aglomeracji krakowskiej. Krakowska aglomeracja miejska przyciągała chłopów ze względu na szansę zatrudnienia i nauki rzemiosła. Dołączony do rozprawy Aneks składa się z kilku części i zawiera materiały stanowiące uzupełnienie wywodów w poszczególnych rozdziałach: przeszło tysiąc antroponimów chłopskich wyzyskanych z ksiąg metrykalnych, przykładowe tabele zrekonstruowanych rodzin, uzupełniające tabele i wykresy ruchu naturalnego, ukazany w tabelach tradycyjny układ warstwowy społeczności chłopskiej oraz 2 tablice genealogiczne wybranych rodzin kmiecych.

My doctoral thesis is a demographic study of the population of the Raciborowice Parish form the 16th to the end of the 18th century. The Raciborowice Parish was located in north-east od Cracow. The study includes also social and economic issues, which have not been examined before. The paper consists of five chapters The sources used in the doctoral thesis, especially the parish registers, are analysed in the introductory chapter. In the first chapter the natural landscape of the Raciborowice Parish is presented. In the next part the parish clergy, income of the parish, description of the church and its equipment, presbytery, poorhouse, parish school and religious fraternities are discussed In the third chapter the population and the natural movement of the population are presented. Here the following leading methods of historical demography are applied: household structure (English school of Peter Laslett) and the family reconstruction (French school of Louis Henry). Thank to this we have actual data concerning peasant families. Several histories of such families were reconstructed from marriage to the death of one of the spouses. It was also proved, that life of an individual and a family had some cycles. The real age of newlyweds (not specified in the parish registers), the number of premarital conceptions and the average number of children in peasant families in the 18th century were determined The analysis of natural movement of the population enabled describing the life of parishioners from the time of conception to death. Then the culture of giving first names and analysis of peasants surnames are presented. Illegitimate births, geographical range of marriages, causes of death and burial topography are also presented in the chapter. In the fourth chapter ownership relations in the Raciborowice Parish are discussed. In the discussed Parish the church property dominated, especially it was property of the Cracovian chapter In the fifth chapter the economy in the Raciborowice Parish is presented. The majority of the inhabitants lived off the land. Rural craft also developed (mills, breweries, inns), what was connected with the close proximity of Cracow. The peasants could get jobs and the peasants' sons were trained in crafts in the Cracow metropolis The paper includes also an annex. The annex consists of several parts: over one thousand of the peasants' family names (from parish registers), exemplary tables of reconstructed families, additional tables and graphs of the natural movement of the population, tables with traditional class structure of the local community, two genealogical tables of rich peasant families.