Wartość przyjaźni w przekonaniach uczniów i przedszkolaków

Abstract

Posiadanie przyjaciela może być rozumiane jako swoiste dzieło życia człowieka. Daje ono możliwość czerpania ze wsparcia społecznego, płynącego od innych ludzi nie tylko od rodziny. Zainteresowanie znaczeniem ludzkich relacji i pierwsze próby ich obiektywnego pomiaru wiązały się ze zjawiskiem zrozumienia na czym polega wzajemna atrakcyjności ludzi (attraction, atrakcyjność interpersonalna). Za prekursorskie w tej dziedzinie uznawane są badania, które prowadzili w latach 30. XX wieku Jacob Moreno i Theodor Newcomb. Zwrócili oni uwagę na dokonywane przez ludzi wybory podczas wchodzenia w relacje z innymi (Brzezińska 2006: 192). Od tych subiektywnych decyzji zależy, czy uznajemy kogoś za bliskiego sobie lub obcego. Początkowo interesowano się przede wszystkim wynikami badań przyjaźni między dorosłymi, ale stopniowo, dzięki odkryciom psychologii rozwojowej zwrócono uwagę, że dziecko jest „zorientowane społecznie” od urodzenia, a szereg mechanizmów, dotyczących powodów darzenia innych sympatią, jest podobnych w całej ontogenezie. Współczesnych badaczy dzieciństwa interesują nie tyle efekty socjalizacji, ale jej przebieg, charakteryzujący się wymianą znaczeń w trakcie dwukierunkowych relacji (Nentwig-Gaseman, Klar 2004: 169–189). Jak podkreśla Lech Witkowski (2009: 8) ten konieczny wgląd w złożoność procesów i zjawisk, obserwowanych w trakcie sytuacji pedagogicznych, jest nie tylko konieczny przy stawianiu diagnoz, ale przede wszystkim jest warunkiem wspierania potencjału rozwojowego wychowanków. Podjęte w artykule zagadnienie odnoszę zarówno do świata przeżywanego przez dziecko, jak i możliwości zrozumienia znaczenia nadawanego przyjaźni przez dzieci w okresie średniego i późnego dzieciństwa. Odnosząc się do teoretycznych założeń podjętego problemu, zestawiłam je ze współczesnymi wynikami badania przyjaźni dziecięcych, a także przywołałam wyniki badań, przeprowadzonych pod moim kierunkiem.