Uwarunkowania oddechowo-fonacyjno-artykulacyjne w przebiegu chorób neurologicznych u osób dorosłych

Abstract

Choroby neurologiczne mogą skutkować wystąpieniem zaburzeń w tworzeniu, rozumieniu i nadawaniu mowy zarówno o charakterze dysfatycznym jak i dyzartrycznym. Upośledzenie funkcji prymarnych, jakimi są oddychanie i połykanie, może mieć przełożenie na sposób realizacji mowy zarówno w sferze segmentalnej jak i suprasegmentalnej. CELE: Celem pracy była ocena możliwości oddechowych, fonacyjnych i artykulacyjnych w grupach pacjentów z uszkodzeniami w obrębie ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego, porównanie głębokości i charakteru zaburzeń, obserwacja korelacji. MATERIAŁ I METODY: Badaniami objęto 135 pacjentów z ośrodkowym i obwodowym uszkodzeniem układu nerwowego, podstawowym kryterium było podłoże przyczynowe. Następnie grupa badana została podzielona na 10 kategorii według kryterium lokalizacyjnego: pacjenci po udarze w lewej półkuli mózgu; pacjenci po udarze w prawej półkuli mózgu, pacjenci po udarze w obrębie pnia mózgu, osoby po wypadkach z obrażeniami wielonarządowymi, urazami czaszkowo- mózgowymi; pacjenci z uszkodzeniem rdzenia kręgowego, osoby po przebytej chorobie wywołanej wirusem SARS-CoV-2, pacjenci z miopatią, po nagłym zatrzymaniu krążenia (NZK), osoby z chorobami neurodegeneracyjnymi i pacjenci po resekcji guza mózgu oraz usunięciu tętniaka. Metody do pozyskania danych to metody eksperymentalne, nieinwazyjne. Techniki wykorzystywane podczas zbierania materiału to: skale i testy, analiza dokumentacji medycznej, informacje z wywiadu, analiza materiałów gromadzonych w trakcie terapii logopedycznej, obserwacja, kwestionariusz autorski.

Neurological diseases can result in speech production, comprehension and broadcasting disorders of both a dysfunctional and dysarthric nature. Impaired primitive functions such as breathing and swallowing, can be translated into the way speech is realised in both the segmental and suprasegmental spheres. AIMS: The aim of this study was to assess respiratory, phonatory and articulatory abilities in groups of patients with damage to the central and peripheral nervous system, to compare the depth and nature of the disorders, and to observe correlations. MATERIAL AND METHODS: The study included 135 patients with central and peripheral nervous system damage, the primary criterion being the underlying causal basis. The study group was then divided into 10 categories according to the location criterion: patients with stroke in the left cerebral hemisphere; patients with stroke in the right cerebral hemisphere, patients with stroke in the brainstem, patients with multi-organ injury, craniocerebral trauma; patients with spinal cord injury, patients with SARS-CoV-2 virus disease, patients with myopathy, patients with sudden cardiac arrest (SCA), patients with neurodegenerative diseases and patients with brain tumour resection and aneurysm removal. Methods for data acquisition are experimental, non-invasive methods. The techniques used to collect material are: scales and tests, analysis of medical records, interview information, analysis of materials collected during speech therapy, observation, author's questionnaire.