Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. 77. Studia ad Institutionem et Educationem Pertinentia 2

Abstract

Nikt nie kwestionuje, że polska historia oświaty i wychowania narodziła się w Krakowie, a jej rozwój długo wiązał się z krakowskim Uniwersytetem. W okresie zaborów powstające ośrodki uniwersyteckie włączyły do badań naukowych dzieje teorii pedagogicznej, następnie historię szkół. Czyniono tak dlatego, że odpowiadano na wypracowaną w ramach nauk historycznych metodologię, a także realizowano szczytną myśl uchronienia od wykreślenia z kart historii polskich dokonań pedagogicznych. Kolejny etap to dwudziestolecie międzywojenne, w którym wyrosły nowe ośrodki naukowe, uniwersyteckie, w których uprawiano pisarstwo historycznooświatowe. Okres po II wojnie światowej, skomplikowany politycznie, wyróżnia się tworzeniem nowych placówek naukowych w miastach, które nie miały tradycji uniwersyteckiej, a w starych akademickich ośrodkach szkół wyższych, w których organizowały się zespoły naukowo-badawcze, prowadzące równolegle z nauczaniem naukowe odkrywanie przeszłości historycznooświatowej, np. w Warszawie, Krakowie, Lublinie. Rozproszone organizacyjnie zespoły historyków oświatowo-pedagogicznych od lat współpracują ze sobą i uzupełniają tematykę badań. Wyłaniają się w nich liderzy wykształceni jeszcze w międzywojennym okresie, którzy następnie wychowują swoich następców. Jest to więc bardzo dynamiczny proces, który naukowo zaczęła rozpracowywać prof. dr hab. Władysława Szulakiewicz. Tyle uwag wstępnych. Katedra Historii Oświaty i Wychowania Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie wraz z Towarzystwem Historii Edukacji zorganizowały w dniach 11–12 stycznia 2009 r. konferencję naukową poświęconą historii edukacji pt. Krakowskie środowisko historyków wychowania w drugiej połowie XX wieku. Miała ona dwie odsłony. Pierwsza odbyła się w Wieliczce, druga w Krakowie w siedzibie Uniwersytetu Pedagogicznego. Pierwsza, wielowątkowa, celowo została zlokalizowana poza uczelnią, bo organizatorzy chcieli uroczyście podkreślić, jak duży wpływ na rozwój nauki ma osoba lidera, wymagającego, ale życzliwego. W drugiej połowie 1959 r. rozpoczęła się kariera nauczycielska i naukowa prof. dr. hab. Zygmunta Ruty. Jego uczniowie, przyjaciele, znajomi, którzy przybyli na naukowe sympozjum, niektórzy tylko na kilkugodzinne spotkanie, potwierdzili, że uczony powinien być w pierwszym rzędzie życzliwym, wymagającym człowiekiem, powinien być przyjacielem, następnie nie powinien zazdrośnie strzec wydobytych z mroków dziejów wiadomości, ale nimi się dzielić, zachęcać do takiej jak jego intensywnej pracy. Na te właśnie cechy zwracali uwagę laudatorzy, emerytowany prof. dr hab. Stanisław Gawlik i młody prof. dr hab. Krzysztof Jakubiak z Uniwersytetu Gdańskiego. Prezes Towarzystwa Historii Edukacji prof. dr hab. Wiesław Jamrożek, gratulując jubileuszu, podkreślił naukowe i osobowościowe cechy Jubilata. Zostały one docenione przez wszystkich uczestników konferencji w indywidualnych bądź zespołowych wystąpieniach. Na plenarne obrady, cieszące się dużą frekwencją, złożyły się cztery referaty, których wysłuchano z wielkim zainteresowaniem, czego dowiodły późniejsze wystąpienia i wypowiedzi. Skłoniło to organizatorów do opublikowania wystąpień plenarnych, głosów w dyskusji, a także tego, co z braku czasu nie zmieściło się na konferencji. Tak zrodził się tom tekstów, któremu można było dać tytuł Krakowskie i polskie środowisko historyków wychowania. Zamieszczone w tym tomie teksty zostały podzielone na trzy części. Pierwsza zawiera dwie laudacje wygłoszone w pierwszym dniu konferencji. Druga teksty dotyczące rozwoju historii wychowania od czasów staropolskich oraz jej związków ze środowiskiem krakowskim. W trzeciej pomieszczono artykuły na temat rozwoju historii wychowania w kilku ośrodkach: warszawskim, rzeszowskim, gdańskim, wrocławskim, krakowskim w drugiej połowie XX wieku. Organizatorzy konferencji pragną serdecznie podziękować jej Patronom: rektorowi Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej prof. zw. dr. hab. Michałowi Śliwie, prorektorowi ds. nauki Uniwersytetu Pedagogicznego prof. zw. dr. hab. Tadeuszowi Budrewiczowi, dziekanowi Wydziału Pedagogicznego Uniwersytetu Pedagogicznego prof. UP dr. hab. Ireneuszowi Kaweckiemu oraz sponsorom: dziekanowi Wydziału Pedagogicznego Uniwersytetu Pedagogicznego prof. UP dr. hab. Ireneuszowi Kaweckiemu i właścicielom hotelu „Salin” w Wieliczce Małgorzacie i Henrykowi Ślęczce. Pragniemy również złożyć podziękowania pracownikom Działu Informacji Naukowej Biblioteki Głównej UP w Krakowie za zorganizowanie wystawy dorobku naukowego pracowników Katedry Historii Oświaty i Wychowania oraz Kierownictwu Kopalni Soli w Wieliczce za udostępnienie swoich zbiorów muzealnych.