Obszary predysponowane do występowania gwałtownych wezbrań w Karpatach w kontekście przeciwdziałania ekonomicznym skutkom powodzi błyskawicznych

Abstract

Karpaty są regionem, w którym często występują powodzie błyskawiczne. Powodzie te powodują znaczące straty gospodarcze, które można ograniczyć zmniejszając tzw. ekspozycje i wrażliwość na powódź. Informacja o obszarach szczególnie podatnych na występowanie powodzi może wspomóc planowanie tych działań. Celem pracy było wskazanie regionów oraz gmin, które są predysponowane do występowania powodzi błyskawicznych. Wyodrębnienia tych obszarów dokonano na podstawie rozmieszczenia zlewni podatnych na występowanie gwałtownych wezbrań korzystając z dwóch miar: 1) procentowego udziału tych zlewni w regionie/ gminie, 2) wskaźnika podatności terenowej (Wpt). Wyniki wykazały, że zachodnie i południowe regiony Karpat są bardziej predysponowane do występowania powodzi błyskawicznych. W odniesieniu do gmin obserwowano większe zróżnicowanie przestrzenne. Wysokie predyspozycje do występowania gwałtownych wezbrań stwierdzono w 43 gminach (ok. 15% gmin), rozmieszczonych w różnych częściach Karpat. Dla tych gmin wskazano zlewnie, w których mogą wystąpić powodzie błyskawiczne. Uzyskane wyniki mogą być podstawą działań prewencyjnych pozwalających ograniczyć ekonomiczne skutki powodzi błyskawicznych w Karpatach.

The Carpathians are usually affected by flash floods. These events are generated by short and intense rainstorm events. The floods cause significant damage which may be reduced by reducing the so-called flood exposure and flood vulnerability. Information on areas particularly prone to flash flooding should be the basis for actions towards reducing flood exposure and flood vulnerability. The goal of this paper was to present geographic regions and districts prone to flash flood occurrence. These areas were selected on the basis of spatial distributions of catchments vulnerable to flash flood occurrences. Results revealed that geographic regions located in the western and southern parts of the Carpathians are more vulnerable to flash flood occurrences. More spatial diversities were observed in relation to districts. Higher predisposition to flash flood occurrences was identified within 43 districts accounting for 15% of all Carpathian districts. Catchments more vulnerable to flash flood generation/occurrences were indicated in these districts. Results obtained in the work can be the basis for “preventive action” resulting in reducing the potential negative effects of flash flood.