Kultura islamu w kształceniu geograficznym w Polsce jako egzemplifikacja koncepcji „geografii ciszy”

Abstract

Naczelnym celem edukacji, w tym edukacji geograficznej jest zapewnienie młodemu pokoleniu wszechstronnego rozwoju i przygotowanie go do dorosłego życia. Kształt przyszłości, w jakiej żyć będą kolejne pokolenia: Zet i Alfa, formowany jest przez długofalowe trendy cywilizacyjne. Współczesna cywilizacja zachodnia, ulega postępującym trendom, m.in.: liberalizacji, sekularyzacji, modernizacji i globalizacji. Jeśli geografia ma spełniać założenia tego naczelnego celu edukacji, to przy określaniu celów kształcenia i doborze treści do ich realizacji, konieczne jest wzięcie pod uwagę wskazanych trendów cywilizacyjnych. Szczególnie istotne stają się w tym kontekście treści kształcenia z zakresu geografii kultury. Koncepcja „geografii ciszy”, rozwijana od połowy XX wieku przez geografów amerykańskich, zakłada celowe pominięcie lub marginalizację pewnych obszarów wiedzy geograficznej na mapach i innych formach prezentacji informacji geograficznej, w szczególności tych publikowanych przez organy państwowe. Autorki przedstawiają w swym artykule wyniki badań z nurtu „geografii ciszy” w obszarze edukacji, skupiając się na treściach kształcenia geograficznego w Polsce, na przykładzie kultury islamu. Celem była odpowiedź na pytanie: Czy formalne, obowiązkowe kształcenie geograficzne w Polsce zapewnia uczniom możliwość zdobycia rzetelnej i wystarczającej wiedzy na temat kultury islamu celem przygotowania ich do życia w społeczeństwie wielokulturowym, do jakiego zmierza Europa, zgodnie z aktualnymi trendami cywilizacyjnymi? Analiza treści kształcenia według zapisów podstaw programowych i sposobów prezentacji kultury islamu w podręcznikach szkolnych wykazała, że cel ten nie jest w pełni realizowany.

The main goal of education, including geographic education, is to ensure comprehensive development for the next generation and to prepare them for adult life. The shape of the future in which the next generations, those of Zet and Alpha, will live, is shaped by long‑term civilization trends. Contemporary Western civilization is undergoing progressive trends, including liberalization, secularization, modernization and globalization. If geography wants to meet the main objectives of education, then the definition of these objectives and the selection of content for their implementation has to take into account the indicated civilization trends. In this context, the content of education in the field of cultural geography becomes very important. The concept of “geography of silence”, developed in the mid‑twentieth century by American geographers, implies the deliberate omission or marginalization of certain areas of geographical knowledge on maps and other vehicles of geographic information, in particular those published by state authorities. In this article, their authors present the results of research on the “geography of silence” as it appears in geographic education in Poland—especially as it relates to Islamic culture. Her aim was to answer the questions: Does formal, compulsory geographic education in Poland provide students the opportunity to acquire reliable knowledge about Islamic culture? And is the knowledge provided sufficient to prepare the next generation for living in the multicultural society towards which Europe is heading in accordance with current civilization trends? An analysis of the content of education in core curricula and methods of presenting Islamic culture in school textbooks show that current education methods are not sufficient.