Nowe Guty – wieś w przestrzeni turystycznej jeziora Śniardwy. Studium relacji między rozwojem turystyki a krajobrazem kulturowym

Abstract

Celem publikacji jest przedstawienie Nowych Gut jako mazurskiej wsi turystycznej oraz zmian zachodzących w krajobrazie kulturowym tej wsi, spowodowanych rozbudową infrastruktury turystycznej, w związku z rozwojem funkcji turystycznej. Metodyka pracy oparta została na inwentaryzacji infrastruktury turystycznej, dokumentacji fotograficznej krajobrazu kulturowego Nowych Gut, opracowaniu dokumentacji kartograficznej infrastruktury turystycznej (z wykorzystaniem OSM i QGIS) oraz wywiadach z mieszkańcami wsi. W latach 20. XX w. Nowe Guty znane były jako atrakcyjne letnisko nad Śniardwami. Turyści mogli tam dojechać pociągiem i korzystać z noclegów w dwóch gospodach. Intensywny rozwój funkcji turystycznej nastąpił po 1990 r. Obecnie jest to wieś turystyczna z dobrze rozwiniętą bazą noclegową. W przestrzenni turystycznej Śniardw wyróżnia ją krajobraz kulturowy, którego elementem jest historyczny układ ruralistyczny wsi mazurskiej kształtowany od poł. XV w. Nowe Guty są wsią typu ulicówka, z charakterystyczną zabudową z wykorzystaniem polodowcowych otoczaków i głazów narzutowych. Infrastruktura turystyczna nie zatarła tych cech. Nowe pensjonaty wkomponowano w krajobraz wsi. Pokoje gościnne urządzono w zaadaptowanych na ten cel dawnych oborach i stodołach. Na obrzeżach historycznej części wsi budowane są domy letniskowe i tzw. drugie domy, jako miejsca rekreacji i wypoczynku świątecznego. Krajobraz turystyczny Nowych Gut odzwierciedla tradycję miejsca, ponieważ zapisany jest w nim historyczno-kulturowy rozwój tej wsi, jest efektem relacji człowiek-turysta– przestrzeń geograficzna w aspekcie przyrodniczym oraz kulturowym. Jest to krajobraz harmonijny i zrównoważony.

Purpose of this paper is to describe Nowe Gusty as a Masurian tourist village and changes occuring in its cultural landscape caused by touristification. Methods were based on mapping of tourist infrastructure, photography documentation and interviews with local citizens. In 1920’s Nowe Guty were well known as a summer tourist destination near Lake Śniardwy. Village had regular train connection and two guesthouses. After 1990 dynamic growth of tourist infrastructure occurs. Nowadays Nowe Gusty is a village with well developed tourists’ infrastructure. In Lake Śniardwy toursists area Nowe Guty can be distinguished with its rural settlement layout of Masurian village developed since XV century. It is typical linear settlement with glacial erratics present in local architecture as a building material. Modern built guesthouses match the local architecture. Many old barns are adapted as a tourists accommodations. New summer houses are built on outskirts of historical settlement. Tourists landscape of Nowe Guty reflects tradition of the place and changes of cultural landscape caused by relation of human (tourists) and place. It is sustainable and harmonious relation.