Panorama demograficzno-społeczna meksykańskiej części Półwyspu Jukatan w latach 1990–2010

Abstract

Półwysep Jukatan, w granicach Meksyku podzielony administracyjnie na trzy stany: Campeche, Quintana Roo oraz Yucatán, charakteryzuje się specyficznymi cechami przemian demograficznych. Zamieszkany jest przez wieloetniczne, wielokulturowe oraz wielojęzyczne społeczeństwo. Przeszłość historyczna tego obszaru, od czasów prekolumbijskich do współczesności, w dużym stopniu zaważyła na procesach i tendencjach, jakie kształtowały obraz demograficzny tego regionu. Celem opracowania jest analiza demograficznych i społecznych przemian, jakie zachodzą na terenie badanych trzech meksykańskich stanów, na przełomie XX i XXI w. Badanie dotyczy zmian liczby ludności, poziomu urbanizacji, przyrostu naturalnego, migracji oraz struktur płci i wieku w latach 1990–2010. Analizy statystyczne oparto o dane zaczerpnięte z kolejnych trzech spisów ludności Meksyku: w 1990, 2000 i 2010 r. Na badanym obszarze zaobserwowano wzrost gęstości zaludnienia, szczególnie w gminach, na terenie których zlokalizowane są duże miasta. W badaniu zwraca uwagę również wzrost poziomu urbanizacji, przy jednoczesnym występowaniu gmin pozostających bez ośrodków miejskich. Najbardziej zauważalne kontrasty demograficzne na półwyspie można zaobserwować między regionami wiejskimi a miejskimi. W badanym okresie zauważono z kolei wyraźny spadek przyrostu naturalnego, w szczególności na obszarach wysoko zurbanizowanych. Zmiany modelu prokreacji oraz rodziny widoczne są również na przykładzie piramid płci i wieku. Wskazują one na zmiany w liczbie urodzeń oraz na odejście od cech charakterystycznych dla społeczeństwa słabo rozwiniętego. Bardzo ważnym bodźcem, wpływającym na przemiany demograficzne na badanym terenie są migracje, skupiające ludność przede wszystkim na obszarach dużych miast, oraz w gminach je otaczających.

The Yucatan Peninsula, within the Mexican borders administratively divided into three states: Campeche, Quintana Roo and Yucatán, is characterized by specific features of demographic change. This region is inhabited by a multiethnic, multicultural and multilingual society. The historical past of this area, from pre-Columbian times to the present day, largely influenced the processes and tendencies that shaped the demographic picture of the region. The aim of the study is to analyze the demographic and social changes that are taking place in the three Mexican states studied at the turn of the 20th and 21st centuries. The study concerns population changes, urbanization level, birth rate, migration as well as gender and age structures in the years 1990 - 2010. Statistical analyzes were based on data taken from the next three censuses of Mexico: in 1990, 2000 and 2010. An increase in the population density was observed in the studied area, especially in communes in which large cities are located. The study also notes the increase in the level of urbanization, with the simultaneous occurrence of municipalities without urban centers. The most noticeable demographic contrasts on the peninsula can be observed between rural and urban regions. In the examined period a clear decrease in the birth rate was noted, especially in highly urbanized areas. Changes in the procreation model and the family are also visible on the example of sex and age pyramids. They point to changes in the number of births and a departure from the characteristics of an underdeveloped society. A very important stimulus affecting demographic changes in the studied area are migrations, focusing the population primarily on the areas of large cities and in the surrounding municipalities.