| dc.description.abstract | Wyższe szkoły pedagogiczne zaczęły kształtować od chwili swego powołania do życia nowe, nieznane przedtem ogniwo w
systemie kształcenia nauczycieli w Polsce. Zrodził te uczelnie gwałtowny pęd do oświaty, element składowy
rewolucyjnych, socjalistycznych przeobrażeń w Polsce Ludowej, ale koncepcja akademickiej, zawodowej szkoły
nauczycielskiej powstała już na fali radykalnego ruchu nauczycielskiego w okresie między wojnami. Koncepcja ta
postulowała wyższe wykształcenie nauczycieli wszystkich typów i stopni szkolnych. Opierała się nie tylko na
ogólnych, demokratycznych tendencjach ideowych, ale i na podstawach dydaktycznych, powiązanych z kolei z rozwojem
nauki i z narastaniem wiedzy, która musiała wchodzić do programów szkolnych. Powstawanie nowego typu akademickich
szkół nauczycielskich w różnych krajach europejskich „podpierało” niewątpliwie koncepcję takiej wyższej uczelni w
Polsce.
Rozdział pierwszy niniejszej publikacji informuje szczegółowo, jak koncepcja takiej właśnie uczelni nauczycielskiej
realizowała się w życiu, jak przed wyższymi szkołami pedagogicznymi zjawiały się nowe zadania, przydzielone przez
władze oświatowe, ale przede wszystkim narzucane przez rozwój sytuacji w życiu szkoły w Polsce Ludowej, przez
zmiany zachodzące w obrębie samego nauczycielstwa.
Z chwilą uzyskania praw do nadawania stopni magisterskich, wyższe szkoły pedagogiczne wyrosły w opinii tych, którzy
nie zdawali sobie sprawy z kadrowej sytuacji szkolnictwa, ze stojących przed nimi zadań ogólno-oświatowych — do
roli niebezpiecznych i niepotrzebnych konkurentów uniwersytetów, dublujących ich rolę. Rozpoczął się atak na samą
koncepcję szkół, powstały plany likwidacji, przeprowadzone w Warszawie i Łodzi, a nie zrealizowane w Krakowie.
Później próbowano atakować ogniwo najsłabsze (Opole); tak wielką była niecierpliwość tych, którzy młode,
nieokrzepłe organizmy porównywali ze stanem kadrowym i osiągnięciami naukowymi przodujących uniwersytetów,
wyciągając stąd jakże łatwe, ale przez to nic nie znaczące wnioski.
Nabrzmiewające trudności kadrowe w szkolnictwie, olbrzymie zadania, które przed nim stawiała reforma szkolna,
przekonały władze oświatowe do tego narzędzia podstawowej wagi, którym w toku reformy oświatowej muszą się stać
wyższe szkoły pedagogiczne. Uchwały XI Plenum КС PZPR utwierdziły istnienie oraz funkcje wyższych szkół
pedagogicznych, a Ministerstwo Oświaty opracowało projekt rozwoju istniejących i powoływania do życia nowych
wyższych uczelni pedagogicznych, jako równoległych z uniwersytetami źródeł dopływu nowych kadr nauczycieli
z wyższym wykształceniem.
Publikowane w niniejszym wydawnictwie materiały ukazują proces wzrostu krakowskiej Wyższej Szkoły Pedagogicznej,
oglądany z różnych punktów widzenia: organizacyjnego, kadrowego, naukowego — ze szczególną uwagą na kształtowanie
się nowych dyscyplin naukowych, tj. metodyk nauczania; dalej ukazują proces wzrostu ideowego młodzieży akademickiej
oraz jej autonomicznych stowarzyszeń, a także rozwój organizacji partyjnej PZPR.
Wydawnictwo pomyślane zostało jako zespół materiałów źródłowych dla przyszłego historyka szkolnictwa i oświaty w
Polsce. Utrwalając w druku materiały, w znacznej części dziś już archiwalne, dotyczące wyłącznie jednej uczelni,
wydawnictwo ma ambicje reprezentowania typowego rozwoju każdej z istniejących wyższych szkół pedagogicznych w
Polsce, ich wzrostu od słabych, zadaniom dydaktycznym i organizacyjnym wyłącznie poświęcanych „szkół” — aż do
wielkich organizmów akademickich, o własnym profilu, nie tylko organizacyjnym, ale i o oryginalnym profilu
absolwenta, a nawet profesora i pracownika naukowego.
Publikacja ukazuje równocześnie miejsce krakowskiej WSP w systemie tychże uczelni w Polsce. Odzwierciedla ona
dążenia władz Szkoły, w niewątpliwie uprzywilejowanej sytuacji wielkiego centrum szkół wyższych, jakim jest Kraków,
do takiej organizacji wyższej uczelni nauczycielskiej, która oparta na własnych siłach naukowych, w długotrwałym
eksperymencie wypracowywała i utrwalała swą własną, oryginalną koncepcję, odpowiadającą żywotnym i palącym
potrzebom szkolnictwa i oświaty w Polsce Ludowej.
Publikacją tą WSP w Krakowie pragnie uczcić Dwudziestolecie PRL, gdyż Szkoła nasza jest drobnym fragmentem tych
wielkich przemian, jakie przyniosła władza ludowa, na ich fali wyrosła, i potrzebom dalszych, socjalistycznych
przemian chce służyć. Toteż żywimy nadzieję, że niniejsza księga stanie się poważnym źródłem do dziejów szkolnictwa
wyższego w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i dostarczy przyszłym badaczom tej dziedziny kultury narodowej, a
zwłaszcza historykom szkół pedagogicznych, niezbędnych wskazówek w ich poszukiwaniach. | pl_PL |
