Relacje rusińsko-ukraińskie u progu XX wieku. Rusini – Ukraińcy, czy odrębny naród?

Abstract

Problem istnienia narodu rusińskiego jako narodu odrębnego konfrontowany jest z opcją jego istnienia, jako części narodu ukraińskiego. Pojęcie „Rusini” w zależności od osoby stosującej określenie oznaczać może odrębną narodowość albo określenie grupy etnicznej przynależnej do narodu ukraińskiego. Pojęcia „naród ukraiński” zostało wprowadzone na przełomie XIX i XX wieku za sprawą Michaiła Hruszewskiego, który sklasyfikował obszary Wołynia, Podola, Rusi halickiej, jako „Ukrainę”, a różnorodną ludność zamieszkującą wymienione obszary określił narodem ukraińskim. W literaturze Rusinów zwano różnie, na słowackiej preszowszczyźnie nazywano ich „krajanami”, po polskiej stronie Karpat Rusini przyjęli nazwę „Łemko”, nadanej jeszcze w XIX wieku, by nie utożsamiać ich z Ukraińcami. Wśród samych mieszkańców Rusi Zakarpackiej część do dziś określa się Ukraińcami, bądź to odrębnym narodem, a w okresie przynależności tego regionu do Węgier wyodrębnili się „Madziaroni”, czyli część Rusinów, która uległa asymilacji z narodem węgierskim. Świadomość odrębności narodowej definiowana pozostaje przez czynniki historyczne, kulturowe, odrębnością tradycji, a także mitami, legendami i symbolami. Rusińska świadomość narodowa zaczęła krystalizować się dopiero w drugiej połowie XIX wieku dzięki działalności rusińskiego poety uznanego za wieszcza narodowego – Aleksandra Duchnovycza.

The idea of the Ruthenian people being a separate nation, is confronted with conceptualising it as a part of the Ukrainian nation. The term "Ruthenians", depending on the personapplying it, may be a distinct nationality, or an ethnic groupbelonging to the Ukrainian nation. The term "Ukrainian nation" wasintroduced at the turn of the 19th and 20th centuries by Mikhail Hruszewski, who classified the areas of Volhynia, Podolia, Red Ruthenia as "Ukraine", and the various populations living in these areas as the Ukrainian people. In the Rusyn literature they were defineddifferently, in Slovakian dialects In Lemkivshchyna they were called "kraynyns". On the Polish side of the Carpathian Mountains Ruthenians they adopted the name "Lemko", which was given to them in the 19th century, soas not to identify them with Ukrainians. Among the inhabitants ofthe Carpathian Ruthenia, they have been referred to as Ukrainians, a separate nation, and during the period they belonged to theregion, "Magyarons", a part of the Rusyns, were assimilated with the Hungarian people. The awareness of nationalseparateness is defined by historical, cultural factors, thedistinctness of tradition, as well as myths, legends and symbols. TheRuthenian national consciousness began to crystallize only in the secondhalf of the nineteenth century through to the activity of the Ruthenianpoet Aleksandr Duchnovych considered a national poet.