Rocznik Naukowo-Dydaktyczny. Z. 76. Prace Historyczne 9

Abstract

Oddajemy do rąk Czytelników kolejny tom prac historycznych „Rocznika Naukowo-Dydaktycznego” Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. Tom o profilu odmiennym od dotychczas wydanych w tej serii. W miejsce bowiem zeszytów składanych z prac autorów wywodzących się z poszczególnych zakładów Instytutu Historii i osób z Instytutem współpracujących, — prac zawierających z natury rzeczy bardzo zróżnicowaną problematykę z zakresu dziejów Polski i powszechnych wraz z zagadnieniami dotyczącymi nauczania historii — postanowiliśmy odtąd nadać naszym wydawnictwom bardziej jednolity charakter problemowy. W zeszycie tym publikujemy prace z dydaktyki historii, w przeważającej części powstałe w kręgu naukowych oddziaływań i z inspiracji wieloletniego kierownika Katedry a następnie Zakładu Dydaktyki Historii i Wychowania Obywatelskiego, obecnie emerytowanego profesora Wyższej Szkoły Pedagogicznej dra Tadeusza Słowikowskiego. Profesor Tadeusz Słowikowski wkracza w pięćdziesiąty rok swojej pracy dydaktycznej i naukowej. Nauczyciel w trzecim pokoleniu swoje teoretyczne zainteresowania i zawodową działalność poświęcił przede wszystkim szkolnej edukacji historycznej. W latach 1932—1939 pracował w gimnazjach w Częstochowie i Nowym Sączu, następnie podczas wojny uczestniczył w tajnym nauczaniu na terenie Proszowic, a od roku 1945 związał się na stałe z Krakowem. Początkowo uczył historii w II Liceum im. Św. Jacka, kierował Sekcją Historii Wojewódzkiego Ośrodka Doskonalenia Kadr Oświatowych, prowadził zajęcia dydaktyczne w Uniwersytecie Jagiellońskim i Politechnice Krakowskiej. Od r. 1951 wykładał dydaktykę historii w Wyższej Szkole Pedagogicznej, gdzie od początku kierował zespołami specjalizującymi się w tej dyscyplinie. Zawodową działalność nauczycielską zawsze łączył z pracą naukowo- badawczą. Po wojnie zapoczątkował i szeroko rozwinął badania nad dziejami nauczania historii, które zaowocowały licznymi rozprawami i monografiami ogłoszonymi drukiem. Wśród nich na szczególne podkreślenie zasługują studia nad polską myślą dydaktyczną w XVIII w., badania poświęcone koncepcjom dydaktycznym i twórczości podręcznikarskiej Joachima Lelewela, nauczaniu historii w Wolnym Mieście Krakowie. Druga dziedzina naukowej twórczości Profesora dotyczy procesu nauczania historii na wszystkich szczeblach kształcenia. W publikacjach z tego zakresu, bezpośrednio służących praktyce szkolnej odniósł się niemal do wszystkich najważniejszych problemów metodycznych. Rezultaty tych badań znalazły swoje ukoronowanie uogólniające w podręczniku metodyki nauczania historii, wielokrotnie wznawianym, który od 1967 r. do dziś pożytecznie służy studentom historii przygotowującym się do zawodu nauczyciela. Twórcza działalność naukowa mocno związana z potrzebami praktyki szkolnej, swoisty dar nawiązywania kontaktu psychicznego ze słuchaczami w toku działalności pedagogicznej, ogromna życzliwość ludziom skupiły wokół Profesora liczne grono uczniów. Wśród nich znaleźli się kolejno pozyskiwani do pracy w kierowanej przezeń katedrze, a później zakładzie — asystenci, adiunkci, a dziś już także docenci, specjalizujący się w dydaktyce historii. Pod Jego kierunkiem rozwijali swoje naukowe zainteresowania również liczni nauczyciele historii szkół podstawowych i średnich z całego kraju, spośród których wielu uzyskało stopnie doktorskie w dyscyplinie tak bardzo związanej z ich praktyką zawodową. Niektórzy przeszli do pracy w szkołach wyższych, głównie pedagogicznych, gdzie następnie stworzyli własne zespoły naukowo-badawcze. Profesor uczestniczył, jako promotor bądź recenzent, niemal we wszystkich przewodach doktorskich i habilitacyjnych z dydaktyki historii przeprowadzonych po wojnie w poszczególnych uczelniach na terenie kraju. Kierował przez wiele lat Komisją Dydaktyczną przy Zarządzie Głównym Polskiego Towarzystwa Historycznego. Prowadził liczne wykłady i seminaria dla czynnych nauczycieli w różnych formach ich zawodowego doskonalenia. Szeroki zasięg naukowych oddziaływań Profesora zdecydował o niekwestionowanym Jego wpływie na stan powojennej dydaktyki historii w Polsce. Nawiązał też szerokie kontakty z ośrodkami dydaktycznymi na Węgrzech, w Czechosłowacji, Niemieckiej Republice Demokratycznej i w Bułgarii. Występował z wykładami na wielu międzynarodowych konferencjach, sympozjach oraz w niektórych zagranicznych uczelniach. Również dydaktycy z wielu krajów przybywali do Krakowa z wykładami, uczestniczyli w seminariach i konsultacjach prowadzonych przez Profesora. Nadal prowadzi Profesor Słowikowski prace doktorskie, seminaria magisterskie, uczestniczy w przewodach habilitacyjnych. Publikuje wiele studiów i rozpraw — jedną z nich na prośbą redakcji przekazał także do niniejszego tomu, złożonego z prac Jego uczniów i niektórych współpracowników z ośrodków zagranicznych. Oddając do rąk Czytelnikom zbiór rozpraw powstałych w kręgu myśli Profesora — Jego liczni uczniowie, przyjaciele i koledzy z Instytutu Historii Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie przekazujemy Mu w 50-lecie pracy naukowej i dydaktycznej nasze najlepsze myśli i uczucia.