Wpływ dwutlenku siarki na przemianę gazową mchu Funaria hygrometrica

Abstract

W celu zbadania wpływu SO[2] na rośliny użyto mchu Funaria hygrometrica, który występuje w miejscach o różnym stopniu zanieczyszczeń przemysłowych. Badania nad długotrwałym oddziaływaniem dwutlenku siarki na gametofory i sporogony zostały poprzedzone pomiarami rozpuszczalności i przemian SO[2] w wodzie. Powyższe pomiary przeprowadzono w warunkach zasadniczego eksperymentu nad wpływem SO[2] na fotosyntezę i stężenie barwników chlorofilowych. Stwierdzono, iż toksyczność SO[2] zależy od czasu jego oddziaływania na roślinę. Przy długotrwałym (wynoszącym 21 dni) oddziaływaniu SO[2] na rośliny można wyróżnić dwa etapy różniące się stopniem depresji fotosyntezy gametoforów i sporogonów. Pierwszy etap zaznacza się już po 24 godzinach traktowania mchów dwutlenkiem siarki o stężeniu 0.3 mg,m[-3], zaś po 7 dniach przetrzymywania badanych roślin w tych warunkach następuje powtórny wyraźny spadek przemiany gazowej. Przeprowadzone badania toksyczności SO[2] na świetle i w ciemności wskazywały na znaczniejsze obniżenie intensywności badanych procesów, gdy mchy traktowano badanym gazem w ciemności. Nie stwierdzono jednak u tych mchów zasadniczych różnic w stężeniu chlorofilu. Różnice zaznaczające się we wrażliwości na badany czynnik występują u mchów rosnących w siedliskach różniących się stężeniem zanieczyszczeń przemysłowych. Różnice te, wskazujące na mniejszą wrażliwość mchów rosnących w warunkach wyższej koncentracji zanieczyszczeń przemysłowych, pozwalają przypuszczać, że istnieją pewne adaptacje do zmiennych warunków siedliskowych umożliwiające tym roślinom wegetację w tak toksycznym dla innych organizmów środowisku.

The Funaria hygrometrica - moss which grows in places of various degrees of industrial pollution was used for the determination of SO[2] on plants. The studies on the long-term influence of sulphur dioxide on gametophores and sporophytes were preceded by the measurements of SO[2] solubility and transmutations in water. The measurements were carried out in the conditions of the basic experiment on the influence of SO[2] on net photosynthetic rate and on changes in chlorophyll content. The toxicity of SO[2] depends on the duration of its effect on a plant. At the long-term exposure (21 days) of plants to SO[2] two stages can be distinguished. These stages differ in the degree of photosyntesis depression of gametophores and sporophytes. The first stage is marked already after 24 hours of treating the moss with sulphur dioxide at the concentration of 0,3 mg,m[-3] and after 7 days of keeping the plants under study in these conditions, a clear decrease of gas exchange takes place for the second time. The study of SO[2] toxicity in light and in darkness points to a considerably stronger decrease of intensity of the processes under study while the moss was being treated in darkness. However, no radical differences were found in chlorophyll content in thus treated moss. Differences in sensitivity to the factor under study occur in the moss which grows in the habitats differing as to the concentration of industrial pollution. Those differences, poiting to lower sensitivity of the moss growing in the conditions of a stronger concentration of industrial pollution, let us suppose that there are certain adaptations to unstable habitat conditions which make the vegetation of these plants possible in a habitat which is too toxic for other organisms.