Filozoficzny wymiar agoryzmu

Abstract

Agoryzm jest jedną z form, w których objawia się lewicowy lub, będąc precyzyjniejszym, lewoskrętny libertarianizm. Celem rozprawy jest prześledzenie filozoficznych podstaw agoryzmu oraz ukazanie ich konsekwencji w perspektywie filozofii uczestniczącej co wiąże się ze wskazaniem różnorodnych poglądów agorystów na sposoby zabiegania zaimplementowanie w obecną rzeczywistość społeczno-polityczną ich ideo-polis. Motywacją do napisania tej pracy była ewidentna luka badawcza. W polskim dyskursie naukowym brak jest opracowań dotyczących właśnie libertarianizmu i jego poszczególnych odgałęzień, co skutkuje nieprecyzyjnym określaniem różnych prądów mianem libertarianizmu, oraz, z drugiej strony, brak zrozumienia wewnątrzlibertariańskich debat i traktowanie libertarianizmu jako monolitu, podczas gdy jest to wielowątkowa dyskusja, a nie ukształtowany pogląd. W pierwszym rozdziale przedstawiam sylwetkę twórcy agoryzmu, Samuela Edwarda Konkina III. Ten krótki rys biograficzny jest jednocześnie zarysem historii ruchu libertariańskiego, gdyż Konkin praktycznie całe swoje życie poświęcił na aktywizm dedykowany amerykańskiemu ruchowi wolnościowemu. Kolejny rozdział dotyczy definiowania terminu libertarianizm. Agoryzm posiada swoją zwięzłą definicję, zaproponowaną przez Konkina. Libertarianizm, którego jedną z form jest agoryzm, takiej jednej powszechnie obowiązującej definicji nie ma. Stąd też w tym rozdziale pokazuję różne możliwe sposoby jego definiowania, odwołuję się do definicji Dariusza Jurusia, który zaproponował definiowanie libertarianizmu w rozumianego w sposób wąski, w oparciu o rozumiane w sposób absolutny prawo własności, oraz zarysował możliwość definiowania go w sposób szeroki. W tym rozdziale pokazuję też jak zmieniało się znaczenie terminu „libertarianizm”, który początkowo, podczas osiemnastowiecznej debaty dotyczącej istnienia wolnej woli, oznaczał zwolennika poglądu o występowaniu tejże, a w XIX wieku zaczął funkcjonować w znaczeniu politycznym, obejmował on wówczas jednak wszelkie prądy antyautorytarne i dopiero w XX wieku nabrał tego znaczenia, które ma dziś. W tym rozdziale omawiam też problem lewicowości lub prawicowości libertarianizmu, który jako myśl w swojej wąskiej odmianie dążąca do eliminacji polityki i polityczności, jest trudny do zaklasyfikowania na jak najbardziej politycznej osi prawica-lewica. Klasyfikuję również agoryzm jako formę lewoskrętnego libertarianizmu, ponieważ nawet pomimo antypolityczności libertarian, istnieje możliwość na wyróżnienie bardziej prawo lub lewoskrętnych form tej myśli. Kryterium takiego podziału może być stosunek do hierarchii. Egalitaryzm oraz charakter emancypacyjno-inkluzywny pozwalają mi zaliczyć agoryzm jako lewoskrętną formę libertarianizmu. Kolejny rozdział dotyczy historii ruchu libertariańskiego. Przyjąłem, że libertarianizm w dzisiejszym rozumieniu tego słowa, czyli takim, jakie proponuje Juruś, jest zjawiskiem na wskroś współczesnym i należy go kojarzyć z próbą odpowiedzi na politykę New Deal w USA oraz kolejnymi próbami, przeważnie udanymi, zwiększania władzy państwa nad obywatelami. Dla ukazania przemian dziejących się wewnątrz środowisk wolnościowych, musiałem prześledzić historię sojuszu amerykańskich libertarian z Nową Lewicą, oraz, po jego rozpadzie, genezę powstania i historię Libertarian Party. Te dwa doświadczenia stały się akceleratorami powstania agoryzmu, będącego radykalną odpowiedzią na niemoc partyjnych struktur i teoretycznym pomysłem powrotu do samo tworzącej się organizacji struktur rodem z burzliwej dekady lat 60. Czwarty rozdział omawia podstawy agoryzmu. Umieszczam ten nurt libertariański w obrębie etyki rothbardiańskiej, z której wypływa pesymistyczny wniosek odnośnie państwa. Każde państwo łamie aksjomat samoposiadania w sposób permanentny i agoryści, chcąc wydostać się z tego stanu permanentnej zinstytucjonalizowanej agresji na swoją własność w obręb której zaliczane są tez ich ciała, muszą podjąć kroki zmierzające do tego, aby mogła nastać agora: stan, w którym wszelkie wymiany dóbr i usług są dobrowolne. Cel ten wymaga odpowiedniego doboru środków, wśród których najistotniejszym jest kontrekonomia czyli świadomy rozwój czarnej i szarej (wymiana dóbr i usług nielegalnych z punktu widzenia państwa lub legalnych, ale nieopodatkowanych i niekontrolowanych) strefy przy ograniczaniu aktywności ekonomicznej w białej strefie (legalne i opodatkowane wymiany) i powstrzymania się od działań w czerwonej strefie rynku (łamanie aksjomatu nieagresji). Rozdział zawiera też krótki komentarz do tzw. aksjomatów agoryzmu, które wprowadził Konkin dla lepszego wyjaśnienia swojej koncepcji. Trudno jej jednak nazwać sądami samo oczywistymi, to raczej punkty wyjścia do budowy pewnej niedomkniętej koncepcji. Kolejny rozdział pokazuje agoryzm w wąskolibertariańskim spektrum absolutnego prawa własności, spoonerowskiego anarchizmu w kwestiach politycznych, uznaniu szkoły austriackiej jako narzędzia najlepiej tłumaczącego procesy ekonomiczne oraz przynależenia do rothbardiańskiej tradycji prawonaturalnej. Kolejne podrozdziały dotyczą terminów, wokół których zbudowany jest agoryzm. Agora jest przestrzenią nieskrępowanej wymiany, której wzrost można badać i stymulować. Jest też antytezą państwa, oraz struktur zbudowanych na jego podobieństwo, takich jak korporacja czy partia. Anarchia to z kolei stan, do którego dążą agoryści. Agora jest anarchistyczna, ale w znaczeniu braku rządzących, nie zaś braku prawa, które to istnieje jako prawo naturalne, które należy odkryć i które można rozumowo poznawać, egzekwowane jest zaś prywatnie. Akcja to sposoby na dostanie się z obecnego stanu podległości państwu i ograniczonej roli agory do stanu, w którym państw już nie będzie. Kolejne dwa rozdziały poświęcone są agorystycznej teorii klas i teorii rewolucji w agoryzmie. Agoryści choć są indywidualistami metodologicznymi, rozróżniają klasy w społeczeństwie, traktują je jednak jako fenomeny, nie zaś byty. Uważają, że klasa produktywna jest wyzyskiwana przez klasę pasożytniczą do której zaliczają polityków oraz ich klientów, czyli wszystkich tych, którzy żyją ze środków odebranych przez państwo pod przymusem przedstawicielom klasy produktywnej. W tym rozdziale omawiam to podejście oraz pokazuję różnice w analizie klasowej pomiędzy agorystami a marksizmem. Rozdział o rewolucji traktuje o agorystycznej koncepcji końca państwa, które będąc coraz bardziej wyniszczane ekonomicznie przez prosperująca agorę, wypowie jej jawną wojnę i zaatakuje pokojowo egzystujących agorystów. Jest to koncepcja rewolucji jako obrony, nie ataku i w dodatku przeprowadzonej możliwe jak najmniej krwawo. Rozdział ósmy poświęcony jest recepcji agoryzmu wśród libertarian. Jak już to było wspomniane na początku, libertarianizm nie jest w pełni ukształtowanym poglądem i pomiędzy libertarianami trwa nieprzerwana dyskusja programowa. Konkin o agoryzmie polemizował z Murrayem N. Rothbardem, Robertem LeFevrem i Erwinem Straussem. Każda z tych debat, toczonych na łamach prasy środowiskowej, wniosła nowe elementy do rozumienia agoryzmu, uzasadnienia jego pryncypiów i zarysowania jego kształtu w opozycji do innych prądów wewnątrzlibertariańskich. Rozdział zawiera też krytykę lewicowego libertarianizmu autorstwa Hansa-Hermanna Hoppego, paloelibertarianinia, który podobnie jak Konkin, był uczniem Rothbarda. Nie odnosi się ona do agoryzmu w szczególności lecz do całej grupy różnych form lewoskrętnego libertarianizmu, wśród których jest tez agoryzm. Ostatnie dwa rozdziały dotyczą realizacji agoryzmu w praktyce. Rozdział dziesiąty dotyczy jego ekonomicznej realizowalności bądź też jej braku i opiera się na analizie tekstu Natura firmy autorstwa Ronalda H. Coaesa. Z tym artykułem polemizował Kevin Carson, mutualista, lewicowy libertarianin. Ostatni rozdział traktuje o przykładach realizacji agory w dzisiejszym świecie i skupia się tylko an praktyce działania. Przedstawione są przykłady agorystycznych przedsiębiorstw, które z różnym skutkiem radzą lub radziły sobie na rynku. Rozdział traktuje też o agorystycznych poradnikach dotyczących działania w szarej i/lub czarnej strefie, które są powszechnie dostępne, jeden pod postacią bloga, a drugi podręcznika agorystycznej przedsiębiorczości. Rozprawę wieńczy zakończenie, w którym przedstawiam wnioski wybikające z badań, analizuję perspektywy stojące przed agoryzmem oraz omawiam wkład agoryzmu w wewnątrzlibertariańską dyskusję.

Agorism is one of the forms in which left-wing libertarianism, or, to be more precise, left-oriented libertarianism is manifesting. the purpose of this dissertation is to examine philosophical foundations of agorism and showing its consequences in the perspective of participating philosophy. That entails with indication of different agorists views on the topic of implementation in current social and political reality agorists ideo-polis. Motivation for writing such a dissertation was obvious research gap. In Polish scientific discussion we lack of analysis about libertarianism and its branches. That succeeds with inappropriate naming and, from the other hand, lack of understanding of inter-libertarian debates and treating libertarianism as a monolith, while its more like a multi-plot discussion than established view. In the first chapter I'm portraying profile of Samuel Edward Konkin III, founder of agorism. This short biographical introduction is in the same time draft of the history of American libertarian movement. Almost whole his life Konkin dedicated to it. Next chapter is about defining the "libertarianism" term. Agorism owns its brief definition proposed by Konkin. Libertarianism, which one of its forms is agorism, don't have one generally accepted definition so thats why in that chapter I'm showing different possibilities of defining libertarianism. I'm revoking to Dariusz Juruś definition of narrow libertarianism based on absolute property right, and his draft of possible defining libertarianism in wider sense. In this chapter I'm also showing the history of term "libertarianism" which in XVIII century meant a supportive acceptation of idea of free will, and in XIX century this term stared to function in the political context, but in meaning of everything that is anti-authoritarian. Not until XX century term "libertarianism" gained this meaning, that it owns today. In that chapter I'm also demonstrating the problem of classification of libertarianism on the left or on the right side of political and ideological scene. Libertarianism, in its narrow form, is striving for elimination of politics, and becouse of that its difficult to classified it on political left-right axis. But still, there is a possibility of classifying agorism as left-oriented, but not absolutely left in political sense, branch of libertarianism. Criterion for such a classification would be emancipating and includive character. Next chapter elaborates on the history of libertarian movement. In my opinion, libertarianism in nowadays and proposed by Juruś definition, is a modern phenomenon that should be bounded with an attempt of ideological response for New Deal program and other, mostly succeeded, attempts of increasing states authority by the costs of its citizens. For showing transformations that had place in libertarian movement, I had to examine the history of their alliance with New Left and, afther the collapse of that alliance, history of Libertarian Party. Those two experiences became an accelerators for establishing of agorism, the radical response for impotence of party structures and theoretical idea of returning to self-founding structures from tempestuous political times of 60. Fourth chapter is dedicated to reviewing of agorisms foundations. I'm puuting this branch of libertarianism in the sphere of Rothbardian rational ethics from which an pessimistic conclusion is occurred. The state is always an aggressor and in permanent and institutionalized way threats all its citizens and their property. That means that agorists, if they want to get out from that situation, they should take a specific actions that will estabish an agora, antithesis of state and a condition when all exchanges are voluntary. The most importing mean to achive agora is counter-economics, an aware exchanges on black and grey market. This chapter includes also an commentary on agorism axioms that were introduced by Konkin for better understanding of his proposal. It’s hard to call them an self-obvious judgments, there are more like starting points for building some conception. The next chapter demonstrates the agorism in narrow-libertarian spectrum of absolute law of property, Spoonerian political anarchism, recognition of Austrian school as the best tool for understanding economical processes and belonging to Rothbardian natural rights tradition. the subsections are dedicated to terms that are the pillars of agorism. Agora is a space where uninhibited exchanges can be done. It's also antithetical to state and all structures made similar to it, like for example party or corporation. anarchy is a condition to which agorists are aiming. Agora is anarchic but in the mean that have no rulers, still got rules that exists as a natural law, and can be rationally examined. Action are the ways for getting from nowadays condition of submission to state and limited rule of agora to the condition where their will be only agora and no states. Next two chapters are dedicated to agorositc class theory and the theory of agoristic revolution. Agorists are methodological individualists, but still can distinguish classes in society. There treating them not as beings but as a phenomenons. Agorists believes, that productive class is exploited by the class of parasites which includes all politician and their clients who lives from sources that come from taxation of productive class. In this chapter I'm also discussing differences between agorists and Marx class theory's. The chapter about revolution elaborates about agorists theory of establishing an agora by the revolution. Whats original is that such a revolution would be not an aggressive action against the state but an act of self-defense from the state's hipotetical final military action against peaceful agora.. Eighth chapter is dedicated to reception of agorism in libertarian society and covers tree Konkins polemics: with Murray N. Rothbard, Robert LeFevre and Erwin Strauss. Each of them gave a new approach to agorism and its understanding. The chapter includes also Hans-Hermann Hoppe's cirtics to whole left-oriented libertarianism. Last two chapters are dedicated to practical realisation of agorism. Chapter nine elaborates on economical possibility of agorism and it's based on text Nature of the firm by Ronald H. Coaese. Kevin Carson, an left-oriented libertarian and a mutualist made a polemic statement to that and their arguments, importnant to agorism, are reported. Last chapter elaborates on practical implementations of agorism to market and shows different stories of agoristic entrepreneurs. In the conclusion, I'm showing perspectives for agorism and its impact to libertarian theory.