Iluzja „ja”. W stronę relacyjnego widzenia podmiotu działającego

Abstract

Artykuł przedstawia szczególną, relacyjną wizję podmiotu działającego, która w zamierzeniu zrywać ma z podejściami „substancjalistycznymi”, postrzegającymi jednostkę (aktora społecznego) jako wyizolowany, namacalny byt. Autor, podążając za ustaleniami Pierre’a Bourdieu, Bernarda Lahire’a i Jeana-Claude’a Kauffmana, rysuje perspektywę podmiotu wewnętrznie zróżnicowanego, składającego się z zespołu pozornie sprzecznych ze sobą schematów, dyspozycji i przyzwyczajeń. Na koniec rozważane są możliwości pogodzenia takiej koncepcji działania z szerszym, zhierarchizowanym kontekstem strukturalnym (klasy społeczne) oraz powiązaną z tym wizją przemocy symbolicznej.

The paper presents a particular relational vision of the agent. This vision breaks with ‘substantialist’ approaches that depict the individual (social actor) as an isolated, tangible being. The author, following Pierre Bourdieu, Bernard Lahire and Jean-Claude Kaufmann, draws a perspective of the internally differential agent which consists of seemingly contradictory schemas, dispositions and habits. Finally, the possibilities of reconciliation between this concept and a widen (hierarchical) structural context (social class and symbolic violence) are taken into consideration.