Wpływ związków chemicznych zawartych w wodach rzek Krakowa na cykl życiowy komórek merystematycznych korzeni bobu Vicia faba L.

Abstract

Obiekt badań stanowiły korzenie uzyskane z nasion bobu (Vicia faba L.) hodowane na wodzie pobranej z Wisły, Wilgi i Białuchy (materiał traktowany) oraz na wodzie studziennej (materiał kontrolny). Przeprowadzone badania cytologiczne wykazały spadek aktywności mitotycznej, wyrażonej niższymi wartościami indeksu mitotycznego w porównaniu z kontrolą dla materiału hodowanego na wodach rzek: Wisły (ujęcie w Nowej Hucie), Wilgi (w obu ujęciach), oraz Białuchy (ujęcie 1). Natomiast w materiale testowanym hodowanym na wodach Wisły (ujęcie I i II) oraz Białuchy (ujęcie II) stwierdzono stymulujące działanie substancji występujących w wodach tych rzek. Analiza cytologiczna materiału testowanego wykazała obecność wszystkich stadiów podziałowych, jednakże liczba poszczególnych faz mitozy była niższa niż w kontroli, ponadto stwierdzono liczne anomalie w obrazach poszczególnych faz mitozy. Najczęściej spotykanymi zaburzeniami były: nieprawidłowa kongresja w płaszczyźnie równikowej, zwiększenie lepkości chromosomów, fragmentacje chromosomów, eliminacje fragmentów acentrycznych, nierównomierne rozchodzenie się chromosomów siostrzanych do biegunów oraz mosty anafazowe i telofazowe. W interfazie obserwowano jądra o różnych kształtach, uszkodzenia ich struktury (wżery) oraz jądra poliploidalne. W analizowanym materiale stwierdzono również zaburzenia cytokinezy, czego efektem było pojawienie się komórek dwu- i wielojądrowych.