Motywy wyboru nauczycielskich studiów geograficznych – uwarunkowania i typologia motywów

Abstract

W ostatnich latach obserwujemy dokonujące się zmiany w podejściu do kształcenia nauczycieli. Niestety, najczęściej mają one charakter administracyjny, wynikający m.in. z przyjętego trzystopniowego modelu studiów, standardów kształcenia nauczycieli oraz Krajowych Ram Kwalifikacji. Równocześnie maleje zapotrzebowanie na absolwentów studiów nauczycielskich. Celem podjętych badań przeglądowych było ustalenie motywów, którymi kierują się obecnie studenci geografii wybierając kształcenie nauczycielskie. Badania dostarczyły faktów o podobieństwach, różnicach i związkach dotyczących okoliczności wyboru geograficznego kształcenia nauczycielskiego, dając podstawę do weryfikacji funkcjonującej w literaturze typologii motywów. Badania ankietowe przeprowadzono wśród studentów nauczycielskich studiów I stopnia (licencjackich) i II stopnia (studiów magisterskich) w trzech ośrodkach akademickich: Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie, Uniwersytecie Śląskim w Sosnowcu oraz Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. W uczelniach tych są realizowane różne modele kształcenia nauczycieli geografii. Grupa badawcza liczyła 914 osób, wśród których było 507 studentów studiów licencjackich i 471 studentów studiów drugiego stopnia – magisterskich. Nauczycielskie kształcenie geograficzne wybierają głownie kobiety oraz osoby ze wsi i małych miast. Najczęściej wskazywanymi motywami wyboru nauczycielskich studiów geograficznych były te z grupy motywów wewnętrznych, tj.: zamiłowanie do pracy pedagogicznej, zamiłowanie do pracy z dziećmi, możliwości stałego dokształcania się. Jednocześnie ujawniły się w większym stopniu wpływ czynników z grupy zewnętrznych o charakterze strukturalnym – np. przywileje tej grupy zawodowej, dodatkowe kwalifikacje, bezpłatny kurs. Odnotowano różnice w deklaracji motywów w odniesieniu do płci badanych, jak i poszczególnych ośrodków akademickich. W oparciu o zebrane dane dokonano weryfikacji typologii motywów wyboru zawodu nauczyciela geografii, szczególnie w grupie czynników zewnętrznych.

In the last years we observe changes occurring in the approach to teachers’ training. Unfortunately, they most often have the administrative character, resulting among others from the accepted three-stage model of study, teacher training standards and the National Qualification Framework. Simultaneously, the demand for graduates of teaching studies decreases from the side of education. The aim of research review was to determine motives of teaching training choice by current students of geography. Investigations were carried out among students of teaching studies of the first degree (Bachelor) and the second degree (MSc) in the Pedagogical University in Cracow, University of Silesia in Sosnowiec and Nicolaus Copernicus University in Toruń. In these higher education schools are realized different models of training of geography teaching, what allowed to obtain representative results for the motives of choice of teaching training. The study was conducted by means of questionnaire method. The research group consisted of 914 persons including 507 second-year undergraduate students and 471 postgraduates (Master’s degree). The attempt to diagnose the circumstances of this choice and typology of motives was distinguished. Teacher training studies choose mostly women and students living in village. The most frequently motives of teaching studies were those of internal group like: interest for pedagogical work, interest to work with children and possibility of permanent training. At the same time, revealed to a greater impact factors of the external group of a structural nature: privilege of professional, additional qualifications and free course. There has been observed differences in referenced motives in relation to the gender and universities.