„Cudownie nieartykułowana mowa dźwięków”. Muzyczno-literacki motyw lipy w pieśni piątej z Winterreise Franza Schuberta i Der Lindenbaum Wilhelma Müllera w przekładzie Stanisława Barańczaka

Abstract

W 1827 roku Franz Schubert wydał cykl pieśni Winterreise. Z kolei 167 lat później Stanisław Barańczak opublikował tom Podróż zimowa. Wiersze do muzyki Franza Schuberta. Romantyczna pieśń zapoczątkowana przez austriackiego kompozytora dała nową sposobność do przekazania ekspresji poprzez słowo śpiewane i towarzyszącą muzykę. Artykuł na podstawie Pieśni V, zatytułowanej Der Lindenbaum (Lipa), przedstawia korelacje zachodzące na płaszczyźnie między Schubertem, Wilhelmem Müllerem a Barańczakiem. Jest to jedyny wiersz w cyklu, który Barańczak przełożył z języka niemieckiego. Powstające we wspólnym muzyczno-literackim obszarze sensy autorka lokuje w różnych systemach znaczeniowych: tekstu literackiego, możliwych sytuacjach intertekstualnych oraz istnienia dzieła literackiego wobec muzyki, i odpowiada na pytanie, jak w tej sytuacji topika drzewa znaczy w wierszu Barańczaka połączonym z muzyką Schuberta.

In 1827, Franz Schubert published a song cycle called Winterreise. 167 years later Stanisław Barańczak published the volume of poetry Winter Journey. The Romantic tale started by the Austrian composer has opened a brand new opportunity for expression in lyrics and music. The article based on the fifth song, called Der Lindenbaum (The Lime tree), presents correlations occurring in the plane between Schubert, Wilhelm Müller and Barańczak. It is the only poem translated from German by Barańczak in the whole series. The author of the article attributes the new senses arising in the music-literature intersection to different semantic systems: literary text, possible intertextual situations, and the existence of a literary work in terms of music. She also answers the question of the topic of the tree in Barańczak’s poem combined with the music of Schubert.