Historia chemii klinicznej w Polsce od połowy XIX do końca XX wieku

Abstract

Praca ma chronologiczno-strukturalną konstrukcję z podziałem na okresy historyczne: rozbiorów Polski i I wojny światowej, XX-lecia międzywojennego, II wojny światowej, PRL. Rozdział pierwszy ukazuje zarys chemii klinicznej jako dziedziny naukowej i kroki milowe jakie się w niej dokonały. Prezentuje sylwetki najważniejszych badaczy, którzy uważani są za pionierów tej dyscypliny. Rozdział drugi opisuje genezę powstawania laboratoriów medycznych w ośrodkach uniwersyteckich w Europie, skupiając się głównie na krajach biorących udział w rozbiorach Polski oraz początki diagnostyki laboratoryjnej w Polsce. W największych ośrodkach akademickich (Lwów, Kraków, Warszawa) powstały pierwsze zakłady chemii lekarskiej. Rozdział trzeci obejmuje problemy i trudności organizacyjno-prawne w Polsce po odzyskaniu niepodległości. Konieczna była reforma szkolnictwa wyższego i ujednolicenie standardów kształcenia szczególnie w zakresie medycyny. W II RP powstały nowe ośrodki w Poznaniu i Wilnie. Rozdział czwarty przedstawia losy zakładów chemii lekarskiej w czasie II wojny światowej, straty osobowe wśród kadry naukowej placówek akademickich i pracowników szpitalnych oraz straty materialne ośrodków naukowych. Rozdział piąty dotyczy problemów ochrony zdrowia w pierwszych latach powojennych, organizacji uniwersyteckiego nauczania chemii klinicznej, repatriacji naukowców z ośrodków naukowych (Lwów, Wilno). Omówiono odbudowę zakładów chemii fizjologicznej w Krakowie, Warszawie i Poznaniu oraz nowe zakłady, które powstały w innych miastach akademickich Polski. Szereg zmian głównie w ustawodawstwie doprowadziły do wyodrębnienia wydziałów lekarskich z uniwersytetów i utworzenia akademii medycznych. Przy wydziałach farmaceutycznych utworzono oddziały analityki medycznej z własnymi standardami kształcenia co doprowadziło do powstania nowego zawodu-analityka medycznego.

The thesis is structured chronologically, following historical periods: the partitions of Poland and World War I, the interwar period, World War II and the Polish People's Republic. The first chapter describes the field and the milestones of clinical chemistry that have been presented in the profiles of the most important researchers and pioneers of this discipline. The second chapter describes the creation of medical laboratories in European universities, focusing primarily on the countries participating in the partitions of Poland. It also presents the beginnings of laboratory diagnostics in Poland. The first clinical laboratories were opened in the largest academic centers: in Lviv, Kraków and Warsaw. The third chapter covers the organizational problems and legal difficulties faced by the Polish state after regaining independence. It was also necessary to reform and unify university education standards, especially in the field of medicine. During the Second Polish Republic, the new university centers were established in Poznań and Vilnius. The fourth chapter presents the fate of medical laboratories during World War II, personal losses among academic staff and hospital workers, hardware losses in research centers. The fifth chapter describes the problems of health care in the first post-war years, the organization of university teaching of clinical chemistry, and the repatriation of scientists from research centers in Lviv and Vilnius. This chapter also presents the reconstruction of university physiological chemistry laboratories in Kraków, Warsaw and Poznań, and in other academic cities in Poland. A number of changes is shown, mainly in the legislation, which led to the separation of medical faculties from universities and the creation of medical academies. The medical analytics divisions at pharmaceutical departments were created with their own educational standards, which has led to the arise of a new profession - medical laboratory professional with university degree.