Obraz Ukrainy w staropolskich diariuszach i pamiętnikach : zagadnienia wybrane

Abstract

Praca podejmuje zagadnienie obrazu Ukrainy w staropolskim piśmiennictwie pamiętnikarskim, ze szczególnym uwzględnieniem diariusza i pamiętnika. W rozprawie skupiono uwagę na tematycznych dominantach przekazów wspomnieniowych z lat 1569-1772. Za główne wątki ukrainne należy uznać: kampanie wojenne na terenach Ukrainy, opisy fortec, portrety znamienitych wodzów polskich i kozackich (Jeremi Wiśniowiecki, Stanisław, Koniecpolski, Stefan Czarniecki, Piotr Konaszewicz Sahajdaczny, Bohdan Chmielnicki, Iwan Mazepa). Celem pracy było ukazanie mentalnościowego stereotypu Ukrainy funkcjonującego w świadomości warstwy szlacheckiej w dobie staropolskiej. W przeciwieństwie do literackiego, pozytywnego "wizerunku" wschodnich rubieży dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów, pamiętnikarski portret tych ziem jawi się jako "locus horridus".

The paper takes up (concentrates) on the picture of the Ukraine in the old Polish literature with special emphasis placed on the old diaries and memoirs. The dissertation is based on the main literary pieces from years 1569 - 1772. As the dominant Ukrainian plots, the author considers military campaigns launched on the grounds of the Ukraine, description of fortresses, portaits of the eminent Polish and Cossack leaders (Jeremi Wiśniowiecki Stanisław Koniecpolski, Stefan Czarniecki, Piotr Konaszewicz Sahajdaczny, Iwan Mazepa). The treatise aims to show the stereotype of the Ukraine, present in the mentality of the old Polish nobility. Contrary to the literary, happy picture of the eastern confines of the former Republic of Poland the diaries depict this territory as "locus horridus".