Zbrodnia katyńska w świetle prac Kongresu Stanów Zjednoczonych Ameryki (1951-1952)

Abstract

Podstawą dysertacji są w głównej mierze protokoły „Komitetu Powołanego do Przeprowadzenia Śledztwa, Zbadania Faktów, Dowodów i Okoliczności Masakry w Lesie Katyńskim”, który został zatwierdzony w 1951 r. przez Izbę Reprezentantów na mocy rezolucji nr 390. Punktem wyjścia rozważań zawartych w dysertacji były tezy, które podczas przesłuchań starali się udowodnić kongresmeni: 1. Zbrodnia na polskich jeńcach wojennych przebywających w obozach specjalnych oraz w więzieniach zachodniej Ukrainy i Białorusi została dokonana w 1940 r. z inspiracji władz ZSRS. 2. Władze amerykańskie podczas wojny wiedziały, kto ponosił odpowiedzialność za śmierć polskich jeńców, lecz celowo zataiły tę informację przed społeczeństwem. Głównym celem pracy było wskazanie tych aspektów zbrodni katyńskiej, które chociaż zostały ujawnione w toku śledztwa, nie były do tej pory uwzględniane w literaturze przedmiotu. Podjęto również próbę reinterpretacji niektórych – moim zdaniem – błędnie przyjmowanych założeń, możliwych do zweryfikowania w świetle protokołów. Kolejnym celem było ukazanie, w jaki sposób polityka i w pewnym stopniu ideologia, doprowadziły do obniżenia rangi Komitetu Maddena, odbierając mu należne miejsce w świadomości zbiorowej. Wmieszanie prowadzonego śledztwa do rozgrywek politycznych, w konsekwencji spowodowało spadek autorytetu Komitetu. W krótkim epilogu, wskazano, jakie były krótko – i długofalowe konsekwencje prac Komitetu Katyńskiego i dlaczego nie zostały one do tej pory należycie docenione przez badaczy.

The dissertation is mainly based on the protocols of the Select Committee to Conduct an Investigation of the Facts, Evidence and Circumstances of the Katyn Forest Massacre which was appointed in 1951 by the House of Representatives under resolution no.390. The following claims which the Congressmen sought to substantiate became the starting point for the analysis: 1.The massacre of the Polish prisoners of war, who were kept in dedicated camps and prisons within the territory of western Ukraine and Belarus, was perpetrated in 1940 and had been inspired by the Soviet Union authorities. 2. During the war the US authorities were aware who was to be held accountable for the death of the Polish prisoners of war; yet, the information was deliberately concealed from the public. The main aim of the dissertation was to analyse those aspects of the Katyń massacre which, even though revealed during the investigation, have so far not been included in the literature on the subject. Also, an attempt was made to reinterpret some assumptions that, in my view, could be challenged in the light of the protocols. Another goal of the work was to show in what way politics, and also ideology to a certain degree, led to underestimating of the significance of the Madden Committee and, consequently, to its works not being properly present in the collective consciousness. The fact that the investigation became intermingled with current politics undermined the Committee’s authority. Long as well as short-term outcomes of the Madden Committee are presented in the short epilogue, which also explains why the works have not so far been properly appreciated by academics.