Działalność duszpasterska wśród ludności ewakuowanej z ZSRS w polskich osiedlach uchodźczych w Afryce Wschodniej i Południowej, Indiach, Meksyku i Nowej Zelandii (1942-1952)

Abstract

Jednym z elementów represji podczas okupacji sowieckiej polskich ziem w czasie II wojny światowej były deportacje Polaków w głąb ZSRS. W sumie wywieziono ok. 320 000 polskich obywateli. W latach 1939-1940 dokonano aresztowań ok. 200 polskich duszpasterzy, którzy trafili do łagrów i więzień. Byli też księża, którzy z własnej woli dołączali do transportów. W 1941 r. po wybuchu wojny między III Rzeszą a ZSRS doszło do tzw. układu Sikorski- Majski. Na jego podstawie polscy obywatele zostali objęci amnestią, a na południu ZSRS powstała polska armia, która następnie wraz z rodzinami została ewakuowana na tereny Iranu. Żołnierze zostali skierowani do walk na terenie Włoch. Cywilów rozmieszczono w polskich obozach uchodźczych na terenach Afryki, Indii, Nowej Zelandii i Meksyku. W sumie we wszystkich osiedlach pracowało 59 księży. Byli to księża, którzy przeszli zesłanie, polscy i zagraniczni misjonarze pracujący na miejscu oraz duszpasterze, którzy przybyli z USA i Kanady. Księża wykonywali codzienną posługę kapłańską i pracę parafialną, byli nauczycielami w szkołach, pełnili funkcje kierownicze w placówkach oświatowych, dbali o życie kulturalne osiedli, działali w harcerstwie, pracowali w radach osiedlowych. Osiedla funkcjonowały w latach 19421952. Po ich zamknięciu duszpasterze wraz z byłymi mieszkańcami osiedli, udawali się na dalszą emigrację i tam pełnili swoje obowiązki duszpasterskie.

One of the elements of repression used by Soviets on the occupied Polish lands during the World War II was the deportation of Poles into the USSR. In total, around 320 000 Polish citizens were deported. In the years 1939-1940, about 200 Polish priests were arrested and sent to labour camps and prisons. Besides them, there were priests who voluntarily joined the transports into the USSR. In 1941, after the outbreak of the war between the Third Reich and the USSR, the so-called Sikorski-Majski agreement had been signed. As part of the agreement, Polish citizens were subject to amnesty, and a Polish army was formed in the south of the USSR, whose soldiers were later evacuated with their families to Iran. After the evacuation, Polish troops were sent to fight in Italy, while the civilians were moved to refugee camps in Africa, India, New Zealand and Mexico. In total, 59 priests worked in all the temporary settlements. This group consisted of priests who were previously sent to USSR, local Polish and foreign missionaries, and clerics who came from the USA and Canada. Priests performed daily priestly service and parish work, were teachers in schools, held managerial roles in educational institutions, took care of the cultural life of settlement, scout groups, and sat in local councils. The settlements for refugees operated in the years 1942-1952. After their closure, the priests, together with the former inhabitants of the estates, emigrated to different countries and performed their pastoral duties there.