Organizacja i potencjał polskiego przemysłu obuwniczego w latach 1918-1989 oraz wybrane aspekty jego funkcjonowania na przykładzie fabryk w Chełmku, Radomiu i Nowym Targu

Abstract

Tematyka pracy obejmuje rozwój i organizację przemysłu obuwniczego na ziemiach polskich w latach 1918-1989. Zawiera ona informacje na temat potencjału branży obuwniczej w dwudziestoleciu międzywojennym i przekształceń form zarządzania nią w okresie powojennym. Obejmuje również charakterystykę funkcjonowania przemysłu obuwniczego w latach powojennych. W pracy zostały przedstawione dzieje trzech największych fabryk obuwniczych w Polsce – Chełmka, Radomia i Nowego Targu. Począwszy od lokalizacji zakładów i procesu budowy, poprzez lata rozbudowy, aż do agonii na początku lat 90. XX w. W przypadku fabryki w Chełmku uwypuklona została rola czechosłowackiego koncernu Bata dla rozwoju nowoczesnej produkcji i sprzedaży obuwia – również jego funkcjonowanie w polskich warunkach, szczególnie w kontekście nieprzychylnego stanowiska krajowego szewstwa i niechęci władz państwowych. W okresie powojennym istotna część rozdziału poświęconego fabryce w Chełmku dotyczy produkcji eksportowej. Z kolei w zakresie historii fabryki w Radomiu szczególną uwagę zwrócono na proces lokalizacji zakładów przed wybuchem wojny, ich rozwój pod okupacją niemiecką, proces restytucji maszyn wywiezionych do Niemiec pod koniec okupacji oraz zagadnienie jakości produkcji w okresie powojennym pod marką „Radoskóru”. W przypadku trzeciej z fabryk – „Podhala” w Nowym Targu – na pierwszy plan wysuwają się treści dotyczące procesu lokalizacji zakładu w warunkach gospodarki socjalistycznej, zagadnienia wpływu fluktuacji załogi na jakość i rytmiczność produkcji oraz prób ratowania zakładu po przemianach gospodarczych lat 90. XX w.

The thesis covers the issues of the development and structures of the footwear industry in Poland in the years 1918-1989. It contains information on the potential of the footwear industry in the interwar period and the transformation of this branch in the post-war times. Also, it presents the characteristics of the footwear industry in the post-war years. The work shows the history of the three largest shoe factories in Poland - Chełmek, Radom and Nowy Targ. First, it outlines the location of the factories and their construction processes, then the years of expansion and boom and it ends with the agony of the industry in the early 1990s. In the case of the Chełmek factory, the study also points out the role of the Czechoslovak Bata Concern in the development process of production and sale of footwear emphasizing its functioning in Polish economic environment, especially in the context of the unfavorable position of the domestic shoemaking manufacturers and the reluctance of the state authorities. In the post-war period, a significant part of the chapter devoted to the Chełmek factory focuses on its export production. As far as the Radom factory is concerned, particular attention was paid to the process of locating the factory at the outbreak of WWII, its development under the German occupation, the process of restitution of the production lines and other machines taken away by the Germans at the end of the occupation, and the issue of production quality in the post-war period under the brand of "Radoskór". In the case of the third factory called "Podhale" and located in Nowy Targ, the most important are the location process in the conditions of the socialist economy, the issues of the impact of human recourses fluctuation on the quality and rhythm of production and attempts to save the factory after the economic transformations of the 1990s.