Edukacja geograficzna jako przestrzeń partycypacji

Abstract

Przedmiotem opracowania są formy partycypacji szkolnej odnoszące się do szkolnej edukacji geograficznej. Zastosowano dwie metody badań – analizę porównawczą oraz sondaż z wykorzystaniem kwestionariusza geoankiety. Wynikiem tych badań było wyróżnienie najważniejszych treści wybranych podstaw programowych oraz opracowań geograficzno‑dydaktycznych odnoszących się do partycypacji szkolnej, a także rozpoznanie form tej partycypacji uczniów i nauczycieli. Wykorzystując geoankietę jako przykład Partycypacyjnych Systemów Informacji Geograficznej zaprezentowano studium przypadku z Poznania: opracowanie przez nauczycieli mapy cyfrowej wspierającej organizację zajęć terenowych. Stwierdzono, że uczniowie i nauczyciele rzadko podejmują inicjatywy o charakterze partycypacji. Istotną przesłanką do podjęcia takich działań są zarówno globalne wyzwania ekologiczne, jak i stan środowiska lokalnego. Wśród działań uczniów o charakterze partycypacji są takie, które wymagają aktywności praktyczno‑technicznej oraz emocjonalno‑artystycznej (kulturalnej). Ich przykładami są utworzenie pomocy dydaktycznej lub zorganizowanie wydarzenia o tematyce ekologicznej, mającego związek z zajęciami terenowymi realizowanymi poza budynkiem szkoły. Potrzebne jest zaproponowanie metod (lub strategii) kształcenia, która sprzyjałaby zwiększeniu częstości występowania inicjatyw o charakterze partycypacji w szkolnej edukacji geograficznej. Przedstawione w pracy wyniki badań oraz ustalenia stanowią część dysertacji doktorskiej D. Abramowicza pt. „Partycypacja społeczna a edukacja geograficzna – znaczenie Partycypacyjnych Systemów Informacji Geograficznej w organizowaniu zajęć terenowych (2022).

The subject of the study are forms of school participation relating to school geographic education. Two methods of research were used – a comparative analysis and a survwey method using a geo‑questionnaire. As a result of the research, it was possible to identify the most important content of selected core curricula and geography‑didactic studies relating to participation, as well as to identify forms of school participation – both by students and teachers. On the other hand, using the geo‑questionnaire as an example of Public Participatory Geographic Information Systems, the result of a case study from Poznań, which goal was to develop a digital map by teachers to support the organization of fieldwork. As shown, both students and teachers rarely undertake participatory initiatives. An important rationale for the occurrence of such activities are both the global environmental challenges and the quality of the local natural environment. Among students’ activities of a participatory character are those that involve practical‑technical and emotional‑artistic, cultural activities. These activities involve the creation of teaching aids, the organization of an event with an ecological theme, but also related to fieldwork. Badly needed is a method (or educational strategy) that would promote an increase in the incidence of participatory initiatives in school geographic education. The research results presented in this paper and the conclusions formulated are parts of the doctoral dissertation by D. Abramowicz, entitled. “Social participation and geographic education – application of Public Participatory Geographic Information Systems in organizing fieldwork (2022).