Ucieleśnione źródła sensów podmiotowości obywatelskiej kobiet

Abstract

Celem niniejszych rozważań jest spojrzenie na problematykę podmiotowości obywatelskiej kobiety z perspektywy enaktywizmu i teorii ucieleśnionego poznania. W celu pełniejszego ukazania jego wartości poznawczej i eksplanacyjnej, za punkt wyjścia służy utrwalany przez wieki w nauce i praktyce politycznej paradygmat natury ludzkiej. Jego krytyczna analiza skupia się przede wszystkim na wyjaśnieniu deterministycznych i nomologicznych aspektów pojęcia wykorzystywanych w supremacji męskich cech modelu obywatelskiego związku „wolnych i równych”. Problematyka korporalności jest rozważana na dwóch poziomach ontycznych podmiotowości, tj. schematu i obrazu ciała. Na obu bowiem z nich formują się modalne sensy podmiotowości i tożsamości oraz subiektywne oceny sprawczości podmiotu w relacjach z otoczeniem społecznym. Schemat ciała funkcjonuje w sposób holistyczny i jest systemem sensomotorycznych zdolności działających bez zdawania sobie z nich sprawy i bez konieczności percepcyjnego podążania za nimi. Działa w sposób automatyczny i preintencjonalny (przedrefleksyjny). Natomiast obraz ciała obejmuje system percepcji, postaw i przekonań należących do ciała jednostki. Doświadczanie przez podmiot obrazu własnego ciała cechuje się poczuciem „mojości” w znaczeniu pierwszoosobowych doznań spowodowanych cielesną obecnością „tu- -i-teraz”, dynamiczną zdolnością rozwoju indywidualnej aktywności poznawczej i celowymi ruchami ciała zgodnie z subiektywnie rozpoznawalnymi potrzebami. Aby ukształtować w sobie podmiotową zdolność rozpoznawania samego siebie jako wolnego i równego obywatela, kobiety muszą w pierwszym rzędzie podjąć wysiłek zrozumienia siebie jako odrębny żywy organizm. W pojęciu tym zawiera się mnogość i temporalność doświadczeń własnej cielesności, przeżyć umysłowych i specyficznych uczuć emocjonalnych.

The aim of presented considerations is to look at civic agency of women from the perspective of enactivism and the theory of embodied cognition. In order to more fully illustrate its cognitive and explanatory value, the paradigm of human nature, preserved for centuries in science and political practice, serves as a starting point. Its critical analysis focuses primarily on explaining the deterministic and nomological aspects of the concept used in the supremacy of the masculine features of the civic model of the “free and equal” relationship. The issue of corporality is considered on the two ontical levels of subjectivity, i.e. the schema and body image. Both of them form the modal senses of subjectivity and identity as well as subjective assessments of the subject’s agency in relations with the social environment. Body schema functions in a holistic way and is a system of sensomotor capabilities that act without one’s being aware of them and without the need to perceptively follow them. It works automatically and in a prenoetic way. Whereas, the image of the body includes a system of perceptions, attitudes and beliefs belonging to the body of the individual. The body’s experience of the image of one’s own body is characterized by a sense of “for-meness” (or “mineness”) interpreted from the first-person sensations caused by the bodily “here-and-now” presence, dynamic ability to develop individual cognitive activity and purposeful body movements according to subjectively recognizable needs. In order to form the subjective ability to recognize oneself as a free and equal citizen, women first of all have to make an effort to understand themselves as a separate living organism. This concept includes the multiplicity and temporality of experiences of their own corporality, mental experiences and specific emotional feelings.