Zmiany przyrostu naturalnego i salda migracji w gminach wiejskich Miejskich Obszarów Funkcjonalnych w Polsce w latach 2002–2017

Abstract

Procesy demograficzne w warunkach stabilnej gospodarki z reguły odznaczają się wolnym przebiegiem. Obecny stan i struktura ludności Polski jest konsekwencją przeszłych oraz zachodzących obecnie procesów demograficznych (m.in. zmian w ruchu naturalnym, migracji, wydłużania życia), ekonomicznych (m.in. dostępu do rynku pracy, usług, mieszkania) jak i społeczno-kulturowych (m.in. zmiany wzorców prokreacyjnych, bogacenia się społeczeństwa). Cechą wyróżniającą obecne zmiany ludnościowe w Polsce jest zmniejszanie się liczby Polaków. Niekorzystną sytuację potwierdzają: postępujący proces starzenia ludności, depopulacja obszarów wiejskich oraz znaczącej liczby miast. Za cel przyjęto określenie kierunków zachodzących zmian w zaludnieniu, ruchu naturalnym i migracjach ludności mieszkającej w gminach wiejskich, położonych w Miejskich Obszarach Funkcjonalnych wyznaczonych dla miast wojewódzkich. Badaniami objęte zostały gminy wiejskie należące do 18-tu Miejskich Obszarów Funkcjonalnych (MOF) ośrodków wojewódzkich, wyznaczonych przez prof. P. Śleszyńskiego. Analizą czasową objęto lata 2002–2017. W badaniu posłużono się metodą typów rozwoju ludnościowego Webba, która pozwala określić relacje między przyrostem naturalnym i saldem migracji. Przeprowadzone grupowanie wykazało, iż obecnie szczególnie ważnym czynnikiem rzutującym na liczebność mieszkańców w większości gmin wiejskich skupionych wokół rdzenia, jest notowane dodatnie saldo migracji, przeważające nad dodatnim przyrostem naturalnym. Charakterystyczną cechą badanych obszarów jest także znaczne ich wewnętrzne zróżnicowanie przestrzenne pod względem analizowanych wskaźników ludnościowych, jak i składowych przyrostu rzeczywistego, co będzie warunkować odmiennie przebiegające w nich procesy rozwojowe w przyszłości.

Demographic processes, under stable economy conditions, as a rule are characterized by a low pace. The present size and structure of population of Poland are a consequence of past and present demographic processes (Inter alia changes in vital statistic, migrations, extending of life, fertility), economic processes (inter alia an access to the labor market, services, housing) , as well as of socio-cultural processes (inter alia changes in procreation patterns, the increasing wealth of the society). A distinctive feature of the population changes in Poland is a decreasing number of Polish people. The disadvantageous situation is supported by: progressing population ageing, depopulation in rural areas and a significant number of cities. The adopted aim was to identify the direction of occurring changes in population, vital statistic and migrations of population inhabiting rural communes located in Functional Urban Areas appointed for provincial capitals. The research concerned rural communes belonging to 18 Functional Urban Areas (FUA) of provincial centers, distinguished by Prof P. Śleszyński. The timing analysis covered the time period of 2002-2017. The research applied method of the population development types by J.W.Webb, which enables to identify the links between natural increase and migration rate. The conducted grouping has proved that presently a particularly important factor, which effects the number of habitants of most of the rural communes centered around the core, is the recorded positive migration balance, predominating over positive natural increase. The characteristic feature of the areas under the research is also their considerable internal diversification in respect of analyzed ratios.