Zmiany przestrzenne środowisk podmokłych w Kotlinie Sandomierskiej w XIX i XX wieku i ocena możliwości ich renaturyzacji

Abstract

W opracowaniu podjęto temat detekcji zmian przestrzennych powierzchni środowisk podmokłych, jakie nastąpiły na terenie Kotliny Sandomierskiej od 2. połowy XIX do końca XX wieku. Celami opracowania były: - poznanie wielkości obszarów zajmowanych przez środowiska podmokłe w Kotlinie i kierunków zmian, jakie nastąpiły w badanym okresie; - ocena istotności wpływu kilku wybranych czynników na zaobserwowane zmiany (sieć hydrograficzna, pokrycie terenu); - próba oceny potencjału renaturyzacyjnego dla środowisk podmokłych w Kotlinie. Materiałem źródłowym były trzy mapy topograficzne (2 archiwalne i 1 współczesna) dobrane na podstawie kompletności arkuszy, podobnej skali i przeznaczenia. Badanie przeprowadzono przy użyciu technik GIS i narzędzi statystycznych. Na podstawie przeprowadzonych analiz wyciągnięto następujące wnioski: - powierzchnia środowisk podmokłych zmniejszyła się prawie sześciokrotnie (z 8% do 1,5% powierzchni Kotliny); - zmiany w sieci hydrograficznej oraz w pokryciu terenu miały statystycznie istotny wpływ na zmiany powierzchni środowisk podmokłych; - wykorzystanie kilku map topograficznych pozwala na badanie zmian czasowych i przestrzennych różnych czynników oraz zależności pomiędzy nimi; bazy danych powstałe poprzez wektoryzację map archiwalnych wymagają korekty z użyciem narzędzi GIS; - część środowisk podmokłych w Kotlinie posiada duży i średni potencjał dla renaturyzacji.

The study examines the detection of spatial changes of wetland areas that occurred in the Sandomierz Basin from the second half of the 19th century to the end of 20th century. The aims of the research are: - detection of the areas in the basin covered by wetlands and its changes since 19th century; - evaluation of the impact of selected factors on the observed changes in wetland areas (hydrographic network, land cover); - evaluation of the land restoration potential for wetlands in the basin. Source material were three topographic maps (2 archival and 1 present-day map) selected on the basis of completeness of the sheets, similar scale and purposes. The study was conducted using GIS techniques and statistical tools. On the basis of analyses were established the following conclusions: - The wetland areas in Basin have declined almost six times (from 8% to 1.5% of the basin's area); - Changes in the hydrographic network and land cover had a statistically significant impact on the change of wetland areas; - The use of several topographic maps allows the study of spatial and temporal changes of various factors and the relationship between them; database created by map vectorization of the archival maps requires correction with GIS tools; - Part of the wetlands in the Basin has a large and medium potential for land restoration.