| dc.description.abstract | Dzieci i młodzież coraz częściej doświadczają trudności związanych ze zdrowiem psychicznym
(Tanaś, 2016; Najwyższa Izba Kontroli [NIK], 2017; Dębski, Bigaj, 2019; Instytut
Badań i Analiz JST, 2020). Wśród najczęściej pojawiających się wymieniane są depresja
oraz uzależnienie od Internetu (Białecka, Gil, 2020; Bieganowska -Skóra, Pankowska, 2020;
Makaruk i in., 2020; Ptaszek i in., 2020; Grzelak, Żyro, 2021). Problemy te coraz mocniej
ujawniają się w społeczności dzieci i młodzieży mieszkającej także w Polsce (CBOS, 2015;
Makaruk i in., 2019; Buchner, Wierzbicka, 2020; NASK, 2021). Zbyt intensywne korzystanie
z Internetu, szczególnie wtedy, gdy zaczyna to zastępować realne kontakty rówieśnicze,
wykazuje związek z takimi zaburzeniami psychicznymi, jak depresja i uzależnienie (Makaruk
i in., 2012, s. 23; Li i in., 2014; Lam, 2014). Istnieje również ścisły związek między uzależnieniem
od Internetu a depresją – osoby z większymi tendencjami do uzależnień wykazują
również tendencję do większej depresji (Morrison, Gore, 2010; Chen i in., 2020). Te dwa
zjawiska wykazują związek także z relacjami rodzinnymi. Im bardziej wspierające, oparte
na rozmowie oraz wspólnym spędzaniu wolnego czasu relacje z rodzicami, rówieśnikami
i nauczycielami tym mniej „ucieczkowych” motywów korzystania z cyberprzestrzeni oraz
takich aktywności w Sieci jak hazard, oglądanie materiałów o treściach erotycznych czy
różnego typu gry online (Solecki, 2016).
W ostatnim czasie, zwłaszcza w okresie pandemii, nauki zdalnej oraz wojny w Ukrainie,
obserwujemy rozpowszechnienie zaburzeń zdrowia psychicznego wśród dzieci i młodzieży,
obejmujących zaburzenia depresyjne, emocjonalne czy zaburzenia zachowania, jak również
pogorszone relacje z rodzicami oraz zaburzenia lękowe (Białecka, Gil, 2020; Bieganowska-
-Skóra, Pankowska, 2020; Hill i in., 2020; Makaruk i in., 2020; Ptaszek i in., 2020; Grzelak,
Żyro, 2021; Pyżalski i in., 2022).
Badania prowadzone w czasie pandemii wykazują wzrost objawów depresyjnych i problematycznego
używania Internetu. Według raportu Objawy depresji i lęku wśród Polaków
w trakcie epidemii COVID-19 objawy depresji i lęku uogólnionego wiązały się najsilniej
z trudnościami doświadczanymi w domu (trudnymi relacjami z bliskimi, poczuciem braku
prywatności, zmęczeniem nadmiarem obowiązków) oraz niepokojem i niepewnością
związaną z rozprzestrzenianiem się epidemii (Gambin i in., 2020). Lęk przed COVID-19 był
związany z zaburzeniem uzależnienia od Internetu (konflikty intrapersonalne i interpersonalne)
(Servidio i in., 2021). Nadmierne korzystanie z Internetu nasilało objawy depresji
(Zalewska i in., 2021).
Sytuacja pandemii sprawiła, że dzieci i młodzież stanęli przed nowymi trudnościami
w różnych aspektach swojego funkcjonowania. Próbując zidentyfikować stresory związane
z funkcjonowaniem w okresie pandemii, badacze zaproponowali kilka kwestionariuszy,
które pozwalały na ocenę tego, co dla młodzieży stanowi największą trudność.
Według raportu Etat w sieci 2.0 (N = 806 uczniów w wieku 11–18 lat) 62% badanych
nastolatków ma problemy ze snem, 43% myśli o śmierci, 75% martwi się o przyszłość,
a 70% czuje się bardziej nerwowymi i rozdrażnionymi niż wcześniej (Białecka, Gil, 2020).
Z raportu Młodzież w czasie pandemii (N = 2476 osób, wiek 15–19) wynika, że wzrasta odsetek
młodzieży, która odczuwała podczas pandemii poczucie osamotnienia, stres szkolny,
przygnębienie, myśli samobójcze, cyberprzemoc (Grzelak, Żyro, 2021). Natomiast raport
Edukacja zdalna: co stało się z uczniami, ich rodzicami i nauczycielami? (N=1284) donosi,
że około 10% badanej młodzieży przejawiało wyraźne symptomy stanów depresyjnych: 9%
z nich cały czas odczuwało smutek, 10% cały czas czuło się osobą samotną i odczuwało
przygnębienie, a 9% młodych osób przyznało, że cały czas chciało im się płakać (Ptaszek
i in., 2020). Za przyczynę tego stanu uznawano trudności związane z ograniczeniem relacji
z rówieśnikami, naukę zdalną oraz izolację (Białecka, Gil, 2020; Ptaszek i in., 2020; Grzelak,
Żyro, 2021). Dość obszerny obraz zdrowia psychicznego młodzieży prezentuje raport Młode
głowy Fundacji Unaweza (N=184.447), zgodnie z treścią którego podejrzenie depresji
występuje u 22,1% uczniów szkół podstawowych oraz 38,7% uczniów szkół ponadpodstawowych
(Dębski, Flis, 2023). | pl |
