Wydarzenia i inicjatywy promujące kulturę polską za granicą. Studia przypadków

Abstract

Oddajemy w ręce czytelników publikację, która stanowi dopełnienie pozostałych prac opublikowanych w ramach projektu badawczego „Opracowanie i upowszechnienie narzędzi wspierających promocję polskiej kultury za granicą” (NdS/533564/2021/2022). Po raportach z badań terenowych, propozycjach wskaźników i narzędzi pozwalających na ocenę działań promocyjnych (Dąbrowski i in. 2024a, b, c; Dutka, Dzięglewski 2024a, b), przedstawiamy sześć studiów przypadku. Studia te odnoszą się do autentycznych wydarzeń, które miały miejsce w Berlinie, Londynie i Nowym Jorku podczas badań terenowych na przełomie września i października 2022 roku. W ramach badań, uczestniczyliśmy w opisywanych poniżej wydarzeniach, prowadziliśmy obserwację uczestniczącą, wywiady z organizatorami, twórcami i publicznością. Ważnym źródłem informacji były nie tylko notatki z obserwacji w terenie, ustrukturyzowane zgodnie z instrukcją obserwacji (patrz Aneks), ale również dokumenty (np. materiały promocyjne, artykuły itd.) oraz bogaty materiał fotograficzny zebrany podczas badania, w tym również materiały publikowane na portalach internetowych podmiotów organizujących obserwowane wydarzenia. Wyjątek stanowi opis jednego z wydarzeń w Nowym Jorku (“Encounters with Polish literature”), o którym informacje zaczerpnięto z materiałów promocyjnych i rozmów z organizatorami. Początkowo zakładano, iż obserwacją uczestniczącą badacze obejmą głównie tzw. wydarzenia flagowe, które definiowano jako wydarzenia o wysokiej randze artystycznej, zasięgu międzynarodowym, skupiające liczną widownię i media międzynarodowe. W trakcie organizacji badań terenowych okazało się jednak, iż badacze nie zawsze mogli być obecni na tego typu wydarzeniach. Zdecydowano się włączyć wydarzenia o zróżnicowanej randze i zakresie oddziaływania – w znacznym stopniu lokalne, branżowe i środowiskowe. Początkowo zakładano, iż prezentacja studiów przypadku uporządkowana będzie według dziedziny kultury, której one dotyczą (literatura, film itd.). To założenie również okazało się trudne do zrealizowania, gdyż – co wiemy już z raportów badawczych – wiele wydarzeń ma charakter hybrydowy – łączy różne dziedziny, obszary i obiekty kultury. Aby uwzględnić kontekst kraju (miasta), w którym odbywały się wydarzenia promujące polską literaturę, film czy sztuki wizualne, a jednocześnie pokazać te aspekty, które są wspólne wszystkim wydarzeniom, zdecydowaliśmy się opisać po dwa przypadki z każdego z badanych miast. Zaprezentowane poniżej przykłady wydarzeń promujących kulturę polską za granicą z założenia nie miały służyć pokazaniu idealnie zorganizowanych przedsięwzięć, które mogłyby być wzorami do naśladowania. Autorzy uznali, iż opisane przypadki będą stanowić ilustrację do wniosków zaprezentowanych w raportach badawczych. Oznacza to, iż działania promocyjne w opisywanych przypadkach cechuje pewna ambiwalencja. Niektóre aspekty tych działań należy jednoznacznie uznać za warte naśladowania, inne natomiast wymagają krytycznego spojrzenia i refleksji. Autorzy uznali, iż tak dobrane przypadki mogą pełnić funkcję edukacyjną poprzez wskazywanie mankamentów autentycznych działań oraz propozycję ich doskonalenia. Niniejszą publikację adresujemy do wszystkich osób, które angażują się w działania mające na celu promocję kultury polskiej za granicą – zarówno związanych z dużymi instytucjami, jak i tych, którzy stawiają pierwsze kroki w tym obszarze. W publikacji przedstawiono przebieg jubileuszu 10-lecia Sprachcafé Polnisch, opis prezentacji wydarzenia multimedialnego, które miało miejsce w Berlinie, wieczór poezji oraz cykl spotkań w ramach projektu polsko -angielskiej wymiany kulturalnej, które odbyły się w Londynie, a także cykl spotkań z literaturą polską i festiwal filmowy zorganizowane w Nowym Jorku. W każdym przypadku opisano miejsce, czas i podmioty zaangażowane w organizację wydarzeń, ich kontekst (kulturowy, organizacyjny), przedstawiono także opis wydarzenia z naciskiem na kluczowe aspekty działań, takie jak: publiczność, kanały promocji, współpraca etc. Część opisową uzupełniono materiałami wizualnymi, które badacze pozyskali podczas obserwacji uczestniczących. Po części opisowej podjęto także próbę krytycznego krótkiego odniesienia się do przedstawionych działań z uwzględnieniem wypracowanych w ramach projektu wskazówek opublikowanych na portalu poświęconym promocji kultury polskiej za granicą (www.polca.krakow.up). Autorzy niniejszego opracowania wierzą, iż taka formuła pozwoli osobom bezpośrednio zaangażowanym w działania promujące kulturę polską za granicą na krytyczną refleksję i doskonalenie dotychczasowych przedsięwzięć.