Stanisław Chlebowski, „Nadworny Farbiarz Jego Sułtańskiej Mości”. Życie i twórczość

Abstract

Po ponad stu latach mistrzowie malarstwa orientalistycznego na czele z Jeanem-Léonem Gérôme’em przywróceni zostali do łask przez kuratorów wystaw, autorów opracowań naukowych, marszandów i przede wszystkim kolekcjonerów. Wśród tych malarzy jest również Polak – Stanisław Chlebowski. Artysta ten na kartach polskiej historii sztuki był przedstawiany jako postać niemalże fantastyczna, porównywalna z bohaterami z Baśni z tysiąca i jednej nocy. Pobyt w Stambule w charakterze nadwornego malarza sułtana Abdulaziza, ogromny majątek, jakim został obdarowany, rezydencja, którą wybudował w Paryżu, śmierć będąca wynikiem obłędu – tworzą niezwykłą opowieść. Czy krążące już za życia artysty opinie o nim są prawdą? Czy jego biografia była rzeczywiście tak barwna, a dzieła tak wybitne, że mogły zdobić komnaty samego padyszacha? Sądzę, że artysta święcący sukcesy za życia i doceniany po śmierci, stawiany na równi z takimi mistrzami malarstwa orientalistycznego jak Alberto Pasini i Gérôme, zasługuje, aby poświęcić mu nieco więcej uwagi, niż czyniono to dotychczas. Mam nadzieję, że przygotowana przeze mnie monografia pozwoli chociaż w części zweryfikować tezy przyjęte w literaturze przedmiotu i rzuci nowe światło na biografię i twórczość Chlebowskiego. Książka niniejsza powstała jako rozprawa doktorska, obroniona w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego w marcu 2013 roku. Napisanie monografii było możliwe dzięki finansowemu wsparciu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego (grant promotorski), stypendium naukowemu miasta Krakowa dla szczególnie uzdolnionych studentów oraz doktorantów, przyznanemu na rok 2008/2009, stypendium Funduszu im. Jana i Suzanne Brzękowskich (Biblioteka Polska w Paryżu) oraz stypendium doktoranckiemu Wydziału Historycznego Uniwersytetu Jagiellońskiego przyznanemu na rok 2011/2012.