Cyfrowe remedia na czytelnicze bariery Pana Tadeusza

Abstract

Epopeje definiują kulturę, przypominają historię, legendy, bohaterów i zbiorową mądrość aby podtrzymywać narodową tożsamość na przestrzeni wieków i tysiącleci. Polska ma ponad tysiącletnią historię i epos z XIX w., młody w porównaniu do Odysei czy Mahabharaty. Jednak w polskiej szkole realia sprzed wieków okazują się nieczytelne, słownictwo archaiczne, wierszowana forma niezrozumiała dla odbiorcy, przyzwyczajonego do surfowania w Internecie. Bariery czytelnicze to dominująca rola objaśnień i brak przystępnych przypisów, z czego wynika mieszanina stylów i pojęciowy zamęt. Zintegrowana Platforma Edukacyjna zawiera 411 zasobów na temat Pana Tadeusza, które nie tworzą spójnego projektu dydaktycznego. W polskiej szkole rzadko wykorzystywane są chmury wyrazowe, ułatwiające rozumienie tekstów. Brak komiksu dla dzieci i wydania sieciowego z interaktywnymi ilustracjami, klipami filmowymi, piosenkami, zgadywankami itp. na wzór "Kid Beowulf" (2024), dostępnego na smatfonie. Potrzebna jest witryna jak "Electronic Beowulf" czy "Beowulf Resources" z możliwością odsłuchania, przeglądania rękopisu, opracowań, adaptacji, parodii, tłumaczeń, kontaktu ze specjalistami, newletterem itp. Nie powstał MOOC, prezentujący Pana Tadeusza w aspektach literackim, historycznym, językowym, muzycznym, edytorskim, artystycznym itd. Przyczyny trudności z odbiorem Pana Tadeusza mają źródło w podporządkowaniu strategii edukacyjnej współczesnemu relatywizmowi i polityce multikulturalizmu. Po doświadczeniach PRL humaniści niechętnie podejmują tematy historii stosunków polsko-rosyjskich czy narodowej wolności. Modernistyczne projekty okazały się sprzeczne z narodowymi tożsamościami. W 2024 r. liberalno-lewicowy rząd wycofał pełny tekst Pana Tadeusza z lektur szkoły średniej.