„... I jest dzisiaj jednym ze świateł swego zakonu w Galicji”. Dominikański historyk Sadok Barącz (1814-1892)

Abstract

Dominikanin Sadok Barącz (1814-1892) należy do grona historyków, którzy nie doczekali się jeszcze szerszych studiów. Niniejsza rozprawa poświęcona jest zarówno jego życiu, jak i dorobkowi naukowemu. Jej celem jest ukazanie biografii historiograficznej zakonnika, czyli spojrzenie na jego życie z perspektywy działalności historycznej. W biografii wyróżniłem dwa główne etapy: pierwszy, którzy związany był z jego rodziną ormiańską, a drugi – z zakonem dominikańskim, w którym spędził ponad pół wieku. Szczególnie ważnym wątkiem jest przyjrzenie się jego edukacji szkolnej w Stanisławowie i uniwersyteckiej we Lwowie, aby wyszczególnić w niej naukę historii na różnych etapach jego formacji intelektualnej. To właśnie wówczas nie tylko nauczył się historii, ale rozpaliła się w nim miłość do badania przeszłości. W rozdziale trzecim omówiony został jego bogaty dorobek naukowy, który świadczy o jego szerokich zainteresowaniach historycznych. „Dwiema miłościami” Barącza – jak pisze Julian Bartoszewicz – były: historia Zakonu Kaznodziejskiego i dzieje nacji ormiańskiej w Polsce, z której się wywodził. Ponadto badał przeszłość różnych miast i miasteczek galicyjskich, wśród których ważne miejsce znalazł jego rodzinny Stanisławów. A na prośbę rodziny Ledóchowskich napisał dzieje jej rodu, która niestety wywołała niezadowolenie u niektórych przedstawicieli tej rodziny. Już na tym przykładzie widać bezkompromisowość dominikanina. Jego postać została przedstawiona na szerszym tle, jakim jest historia Zakonu Kaznodziejskiego w Galicji w XIX w., którego członkiem był przez 3 swojego życia. Przyglądając się zaangażowaniu kulturalnemu i naukowemu jego współbraci zakonnych (bardzo skromny), faktycznie należy zgodzić się z użytym w tytule słowami, że był on jednym ze świateł swojego zakonu w Galicji.

Dominican Sadok Barącz (1814-1892) belongs to the group of historians who have yet to be studied more extensively. The present dissertation is devoted to both his life and scientific achievements. Its purpose is to present a historiographical biography of the friar, that is, to look at his life from the perspective of historical activity. In the biography, I distinguished two main stages: the first, which was connected with his Armenian family, and the second – with the Dominican Order, where he spent more than half a century. A particularly important thread is to look at his school education in Stanislawów (now: Ivano-Frankivsk) and university education in Lviv, to detail the study of history at various stages of his intellectual formation. It was then that he not only learned history, but his love for the study of the past was ignited. The third chapter discusses his rich scholarly output, which testifies to his broad historical interests. Barącz’s „two loves," according to Julian Bartoszewicz, were the history of the Order of Preachers and the history of the Armenian nation in Poland, from which he originated. In addition, he researched the past of various Galician cities and towns, among which his hometown of Stanislawów had an important place. And at the request of the Ledóchowski family, he wrote the history of their family, which unfortunately caused discontent among some representatives of the family. Already in this example one can see the Dominican's uncompromising nature. His figure is presented against the broader background of the history of the Order of Preachers in Galicia in the 19th century, of which he was a member for ¾ of his life. Looking at the cultural and scientific involvement of his fellow monks (very modest), one actually has to agree with the words used in the title that he was one of the lights of his order in Galicia.