Inspekcja Grobów Żołnierskich we Lwowie. Jej powstanie i dalsza działalność w Galicji Wschodniej w latach Wielkiej Wojny 1914–1918

Abstract

Rozprawa składa się z 10 części głównych, które prezentują przekrojowo obraną tematykę i zagadnienia związane z działalnością Inspekcji Grobów Żołnierskich we Lwowie. We wstępie określono ramy badawcze, uzasadniono zainteresowanie problemem oraz przedstawiono aktualny stan badań w tym zakresie. Główny trzon pracy stanowi 5 rozdziałów (1–5). Rozdział I ma charakter wprowadzający w zagadnienie. Została w nim opisana historia powstania Galicji, jej geografia, demografia i gospodarka. W rozdziale zaprezentowano w formie syntetycznej działania wojenne w latach 1914–1915, w wyniku których zaistniał problem konieczności masowych pochówków poległych żołnierzy. W rozdziale II, złożonym z 3 kolejnych podrozdziałów, omówiono zagadnienie pochówków z okresu Wielkiej Wojny, opisując poszczególne sekwencje i próby wypracowania metod radzenia sobie z problemem poległych i grobów w odniesieniu do 3 interwałów czasowych. Rozdział uwzględnia powstanie i działalność 9. Wydziału Grobów Wojennych przy Ministerstwie Wojny. Najważniejszą część pracy stanowi rozdział III, zawierający rekonstrukcję wydarzeń związanych z powstaniem i działalnością operacyjną Inspekcji Grobów Żołnierskich przy Dowództwie Wojskowym we Lwowie, w oparciu o raporty z jej działalności. Rozdział IV poszerza wiedzę na temat wybranych zagadnień z okresu funkcjonowania KGI we Lwowie, takich jak: organizacja wystaw i ekspozycji związanych z działalnością, przygotowanie Dnia Grobów Wojennych, sfera artystyczna KGI reprezentowana przez Wawrzyńca Dayczaka, problem gruntów pod cmentarze i groby, zagadnienia teoretycznie i ideowe łączące się z zakładaniem cmentarzy i kultywowaniem pamięci o poległych żołnierzach. Rozdział V opisuje dwudziestoletnie zmaganie się władz polskich z problemem grobów powstałych w czasie I wojny światowej. Ukazano inercję i brak decyzyjności władz odrodzonej Polski w omawianym temacie, jak również próby stworzenia międzynarodowego Urzędu Opieki nad Grobami Wojennymi z inicjatywy likwidowanego Ministerstwa Wojny. Przedstawiono również działalność Polskiego Towarzystwa Opieki nad Grobami Bohaterów na rzecz utrzymania mogił żołnierzy poległych w Wielkiej Wojnie. W 3 kolejnych aneksach zaprezentowano w formie tabelarycznej liczbowe raporty dotyczące zakładanych cmentarzy, działań inwentaryzacyjnych i ekshumacyjnych na obszarze działania KGI, jak również liczne zdjęcia i pocztówki z zasobów autora, ukazujące grozę wojny oraz liczne cmentarze wojenne z terenów Galicji Wschodniej.

The dissertation consists of 10 main sections that comprehensively present the chosen topic and issues related to the activities of the Soldiers' Graves Inspection in Lviv. The introduction defines the research framework, justifies the interest in the subject, and presents the current state of research in this area. The core of the work is made up of 5 chapters (1–5). Chapter I serves as an introduction to the subject. It describes the history of Galicia, its geography, demography, and economy. The chapter also provides a synthetic overview of the military actions during 1914–1915, which led to the issue of the need for mass burials of fallen soldiers. Chapter II, consisting of 3 subchapters, discusses the topic of burials during the Great War, detailing specific sequences and efforts to develop methods of dealing with the issue of fallen soldiers and their graves in reference to three time intervals. This chapter also addresses the formation and activities of the 9th Department of War Graves within the Ministry of War. The most important part of the dissertation is Chapter III, which reconstructs the events related to the establishment and operational activities of the Soldiers' Graves Inspection at the Military Command in Lviv, based on reports from its operations. Chapter IV expands knowledge on selected issues from the period of the SGI's functioning in Lviv, such as organizing exhibitions related to its activities, preparing the War Graves Day, the artistic aspects represented by Wawrzyniec Dayczak, issues regarding land for cemeteries and graves, and the theoretical and ideological aspects of establishing cemeteries and commemorating fallen soldiers. Chapter V describes the two-decade struggle of the Polish authorities with the issue of graves created during World War I. It highlights the inertia and lack of decision-making on the part of the reborn Polish state regarding this issue, as well as efforts to establish an international Office for War Graves Care, initiated by the dissolving Ministry of War. The chapter also presents the activities of the Polish Society for the Care of Heroes' Graves in maintaining the graves of soldiers who fell during the Great War. In 3 annexes, numerical reports concerning established cemeteries, inventory and exhumation activities within the SGI's area of operation are presented in tabular form, along with numerous photos and postcards from the author's collection, depicting the horrors of war and many war cemeteries in Eastern Galicia.