Postawy Polaków wobec innych narodów

Abstract

Analiza postaw Polaków w stosunku do innych narodów stanowi płaszczyznę dość złożoną. Na ten aspekt mogą się składać odmienne kategorie cudzoziemców, rozróżnione ze względu na pochodzenie narodowe bądź też rolę, jaką mogą odgrywać w różnych obszarach życia społecznego w naszym kraju. Z przeprowadzonych badań socjologicznych wynika, że w Polsce od lat dziewięćdziesiątych zarysowują się postawy otwartości, co jest określane poprzez wzrost sympatii w stosunku do innych narodów. Znamienność tej postawy polega na tym, że do okresu przemian ustrojowych w Polsce obrona własnej tożsamości narodowej była kształtowana m.in. poprzez stosunek do innych narodów. Ponadto o postawach Polaków wobec innych narodów decydowały przede wszystkim określone wyobrażenia będące efektem postrzegania innych w kategoriach nadzwyczajności bądź podobieństwa losów. Jedną z zasadniczych zmian dotyczących funkcjonowania społeczeństwa polskiego po roku 1989, stanowiło otwarcie granic. W rezultacie kontaktów z „innymi” dokonały się przeobrażenia świadomości społecznej. Jakkolwiek postawy otwartości charakteryzują polskie społeczeństwo po roku 1989, to jednak w tej kwestii można zauważyć pewne tendencje. Z przeprowadzonych badań wynika, że na początku lat dziewięćdziesiątych największym zaufaniem Polacy obdarzali narody zamieszkujące zachodnią część Europy, co mogło wynikać z faktu utożsamiania się z kulturą zachodnią. Mniejszą sympatią cieszyły się narody pozostające w naszym kręgu geograficzno-kulturowym. W najmniejszym stopniu obdarzaliśmy zaufaniem narody zamieszkujące na wschodzie Europy, co może być efektem funkcjonujących stereotypów i uprzedzeń, w znacznej mierze kształtowanych poprzez zaszłości historyczne. Obecnie możemy mówić o odwróceniu się sympatii od krajów „zachodnich”, a wzroście zaufania wobec naszych południowych sąsiadów.

The analysis of Polish attitudes towards foreign nations bears the marks of complexity. The prevalent factor is linked to the role of the specific nationality and its place in internal relations in Polish society. According to sociological research conducted in Poland it is clearly visible that since early 90s there are robust attitudes of frankness which may be measured in increase of friendliness towards foreign nations. The change in this attitude is the effect of a long-term period, before economic and systemic transformation, in which defense of national identity was developed by relations with foreign nations. Moreover, the Polish attitudes developed according to whether the given nation’s culture was similar or distant to Polish one. One of the most important changes made in Poland after 1989 was the opening of the borders. The ongoing process of increasing contacts with other nations made significant changes in Polish social consciousness. Although the attitude of frankness is dominant amid Polish society, there are some visible trends regarding this matter. According to the conducted research, in the early 90s the Polish mostly appreciated the nations from the western part of Europe and perhaps this was caused by the fact of identifying with western culture. For comparison, our middle-eastern European neighbours gained less trust. The eastern nations were the least trustworthy. This may be a result of the complex history and lingering prejudices. Currently, Poles more and more often abandon this way of perceiving the nations and become open to our eastern and southern neighbours.