Ekologiczne aspekty ustępowania boru mieszanego Querco roboris-Pinetum (W.Mat. 1981) J.Mat. 1988, w Ojcowskim Parku Narodowym

Abstract

Bór mieszany Querco roboris-Pinetum (W.Mat. 1981) J.Mat. 1988, niegdyś dominujące zbiorowisko leśne na wierzchowinie Ojcowskiego Parku Narodowego (OPN), w ostatnich dekadach uległ istotnym przemianom. W latach 1959-1961 zajmował 37% powierzchni Parku, jednak od lat 80. XX w. obserwuje się jego regres, spowodowany m.in. eutrofizacją siedliska. Celem badań było określenie dodatkowych przyczyn ustępowania boru mieszanego oraz ocena jego obecnego stanu w OPN. Analizie poddano 193 zdjęcia fitosocjologiczne (aktualne i archiwalne), uwzględniając wskaźniki różnorodności, dominacji, równomierności i liczby gatunków oraz ekologiczne liczby wskaźnikowe wg Ellenberga. Przeprowadzono również badania fizjologiczne trzech gatunków runa: Vaccinium myrtillus, Dryopteris dilatata i Polytrichastrum formasum. W OPN stwierdzono obecność dwóch zbiorowisk reprezentujących Querco roboris-Pinetum, występujących w niewielkich, rozdrobnionych płatach o uboższym składzie florystycznym. Pozostałe, dawne siedliska boru mieszanego przekształciły się w stadia sukcesyjne lasów liściastych. W porównaniu z referencyjnym zbiorowiskiem z Puszczy Dulowskiej, borówka i złotowłos w OPN mają gorszą kondycję, podczas gdy nerecznica na stanowisku OPN 3 osiąga lepsze parametry. Regres boru mieszanego wynika głównie z wysokiej zawartości azotu w glebie i braku naturalnych zaburzeń siedliska.

The mixed coniferous forest Querco roboris-Pinetum (W.Mat. 1981) J.Mat. 1988, once the dominant on the plateau of the Ojców National Park (ONP), has undergone significant changes in recent decades. In 1959-1961, it occupied 37% of the Park's area. Since the 1980s, its regression has been observed, mainly due to habitat eutrophication. This study aimed to identify additional causes of this decline and assess the forest's current state in ONP. A total of 193 phytosociological relevés (current and archived) were analysed, incorporating diversity, dominance, evenness, and species richness indices, as well as ecological indicators according to Ellenberg. Physiological studies were conducted on three forest floor species: Vaccinium myrtillus, Dryopteris dilatata and Polytrichastrum formosum. Two communities of Querca roboris-Pinetum were identified in ONP, occurring in small, fragmented patches with a poorer floristic composition. Two communities of Querca roboris-Pinetum were identified in ONP, occurring in small, fragmented patches with a poorer floristic composition. Former habitats have shifted to successional stages of deciduous forests. Compared to the reference community from Dulowska Forest, the physiological state of the analysed populations of European blueberry and bank haircap moss in the ONP indicates poorer condition, while the broad buckler-fern at the ONP 3 site shows better physiological parameters. The main factors contributing to the regression of mixed coniferous forest include excessive nitrogen content in the soil and the lack of natural habitat disturbances.