Michałowscy herbu Jasieńczyk od drugiej połowy XVI do końca XVIII wieku
Streszczenie
Niniejsza rozprawa doktorska to studium genealogiczne dotyczące niezbadanych dotąd dziejów średniozamożnej rodziny szlacheckiej w okresie nowożytnym. W jej historii widoczne są wszystkie ważniejsze problemy społeczne i gospodarcze szlachty polskiej. Była to rodzina nieprzeciętna, która swój sukces zawdzięczała właściwie dobranym protektorom, starannemu wykształceniu, a także zapobiegliwości w gromadzeniu, zarządzaniu i utrzymaniu majątku. Dzięki zachowanemu niemal w pełni archiwum rodzinnemu, które zawierało większość najważniejszych dokumentów o charakterze majątkowym, sądowym, publicznym i politycznym możliwe stało się odtworzenie szczegółowej historii rodziny.
Rozprawa ma konstrukcję problemową i składa się z sześciu rozdziałów. W rozdziale pierwszym poruszono zagadnienia związane z herbem Jasieńczyk oraz początkami rodu. Przedstawiono tu najstarsze opisy herbu, oboczności w nazwie, odmiany herbowe oraz kwestie związane z zawołaniem i jego znaczeniem. Przeprowadzono
również badania nad rozsiedleniem rodu i postawiono hipotezę dotyczącą gniazda rodowego, a także omówiono zagadnienia związane z legendą herbową i tradycją rodową. W rozdziale drugim starano się ustalić podstawowe fakty genealogiczne (filiacje i koicje) dotyczące ponad pięćdziesięciu przedstawicieli rodziny od końca XIV do schyłku XVIII wieku. Uwzględniono również informacje o sprawowanych urzędach i innych istotnych faktach z życia każdego z przedstawicieli rodziny. Rozdział trzeci został poświęcony sprawom majątkowym. Aby lepiej ukazać rozwój dóbr dziedzicznych rodziny w dłuższym okresie, jego chronologię cofnięto do pierwszych znanych wzmianek źródłowych z końca XIV wieku. W tej części pracy starano się przedstawić także zagadnienia gospodarcze, sprawy związane z majątkiem ruchomym, jak również operacje finansowe poszczególnych przedstawicieli rodziny (m. in. pożyczki i zapisy). W rozdziale czwartym została omówiona działalność publiczna i polityczna Michałowskich. Ta część pracy zawiera takie zagadnienia jak funkcjonowanie w życiu publicznym i politycznym, związki klientarne, działalność w sądach, na sejmach i sejmikach, udział w wyprawach wojennych, służba na dworze królewskim czy działalność polityczna w skali lokalnej. Problemy te ukazano z perspektywy poszczególnych przedstawicieli rodziny bez rozwijania ogólnych wątków politycznych i społecznych. Rozdział piąty dotyczy zagadnień związanych z szeroko pojętą formacją intelektualną. Ukazano w nim działalność fundacyjną Michałowskich, zaangażowanie w sprawy religijne oraz działalność kulturalną rodziny. Ostatnia, szósta część opracowania dotyczy funkcjonowania rodziny. Poruszono tu kwestie edukacji i wychowania, strategii w doborze małżonków oraz zagadnienia antroponimii rodzinnej.
Pracę uzupełnia aneks składający się z czterech tablic genealogicznych, wizerunków herbu Jasieńczyk pochodzących z drzeworytów, płaskorzeźb bądź odcisków pieczęci sygnetowych. Umieszczono w nim także autografy poszczególnych przedstawicieli rodziny oraz mapy ilustrujące usytuowanie majątków ziemskich w ówczesnym województwie krakowskim, lubelskim i mazowieckim. Present doctor’s dissertation is a genealogical study concerning the (unknown so far) history of medium-wealthy noble family at the modem times period. In this history, they are visible all important social and economic problems of the polish gentry. Michałowscy were an outstanding family, whitch owed their success by properly selected protectors, careful education, and providence in cumulation, managing and keeping property. Due to maintained family archive, that contained the majority of the most important judicial, public, political and estate documents, it was possible to recreate a detailed family history.
Ph. D. dissertation has problem construction and it consists six chapters. The first section will be concerned of the Jasieńczyk coat of arms and those clan. It will be contains the identification of clan nest, variations about crest, legends about origin and first mentions. Besides i try to show distribute of the members of clan at the territory of medieval Poland. This help me to indicate the clan nest. The second chapter is aiming to present the family genealogy in the chronological borders of work from first mension about clan and family to end of eighteenth century. In this part of doctorate i will try to establish all genealogical facts as dates of birth, getting marriage and daeths of each member of family. In the third episode i reconstruct the developement of family property. I focuse at heritage lands, possesions of family, any movables goods, royal grants and, general, strategy of colecting the property. The fourth chapter will be a presentation of clerical and politicial careers of individual family members, as well as the factors that determined the increase or decrease of their importance. The fifth chapter covers issues related to the family's activity in areas of funding, religious affairs, and the cultural role of Michałowscy family. An important part of the chapter provides a description of the family archive, its origins, content, method of collecting the materials, their type, and what is its importance to current research on the seventeenth century in the Republic. The last, sixth chapter is devoted to the family's functioning. It presents issues of upbringing, education, marital strategies and mentality.
Work is supplemented by an annex consisting of four genealogical tables, images of arms Jasienczyk from woodcuts, reliefs or signet sigils. It included the autographs of individual members of the family and maps showing the location of the estates in the former Kraków, Lublin and Mazowieckie Voivodeships.