Działalność Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego i Milicji Obywatelskiej w Nowej Hucie (1949-1956)

Abstract

Tematem pracy jest działalność Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego i Milicji Obywatelskiej w Nowej Hucie w latach 1949 -1956. Najważniejsze cele pracy: Zbadanie funkcjonowania UB i MO w Nowej Hucie i ich wpływu na powstającą tkankę społeczną a poprzez to próbę zbadania genezy i początków Nowej Huty. Zbadanie skali represyjności policji politycznej w Nowej Hucie. Zbadanie skali problemów społecznych występujących w pierwszych latach istnienia Nowej Huty. Próbę scharakteryzowania społeczności funkcjonariuszy UB, MO i członków ORMO oraz społeczności represjonowanych. W kontekście tzw. „szeptanej propagandy” zbadanie tzw. „psychologicznej przestrzeni społecznej” w strefach nadziei i wiary oraz lęku i strachu oraz zbadanie donosu jako „faktu społecznego”.

Analizując materiał źródłowy udało się prześledzić dynamikę wzrost a następnie spadek liczebności agentury nowohuckiego UB. Cechą wyróżniającą ja była jej budowa/rozbudowa w kontekście powstającego miasta, kombinatu oraz zróżnicowanej społeczności. Zjawiskiem zaś typowym osiągnięcie apogeum liczebności a następnie jej gwałtowany spadek związany z następstwami tak zwanej „odwilży”. Cechą charakterystyczna była również duża fluktuacja agenturalna związana bezpośrednio z fluktuacją kadr w zakładach zatrudniających budowniczych Nowej Huty. MO miała zajmować się sprawami typowo kryminalistycznymi i przestępstwami tzw. pospolitymi a tzw. polityczne miała prowadzić policja polityczna- jednakże to funkcjonariusze UB decydowali o tym czy dane sprawa będzie potraktowana jako polityczna czy też nie. Praca operacyjna MO zogniskowana była podobnie jak to było w wypadku UB w pionie IV czyli tzw. „ochronie gospodarki”. Jej sieć agenturalna oceniana była bardzo słabo i werbowana była bardzo często tylko dla celów statystycznych. W jedynym porównywalnym roku 1953 - UB w Nowej Hucie posiadał prawie 3 krotnie liczniejszą sieć agenturalną od MO. Największym problemem społecznym Nowej Huty były kradzieże, które stanowiły ok.

90% wszystkich przestępstw odnotowywanych przez MO. Środowisko represjonowanych w Nowej Hucie liczyło szacunkowo ok. 10% całej społeczności nowohuckiej. Byli to ludzie w większości o bogatym doświadczeniu życiowym zakwalifikowani przez władze komunistyczne do tzw. „wrogów ludu”. Jednak dla wielu z nich Nowa Huta stała się „oazą spokoju”. W pracy przedstawiono również walkę władz komunistycznych z nowohuckim Kościołem katolickim. Pracę uzupełniają 3 aneksy z funkcjonariuszami UB, MO i członkami ORMO gdzie przedstawiłem krótkie ich kariery zawodowe oraz dwa aneksy z kryptonimami mieszkań konspiracyjnych oraz pseudonimami agentury pracującej w Nowej Hucie.

The theme of the study is the activity of the Office of Public Safety (UB) and the Police (MO) in Nowa Huta in the years 1949 -1956. The main objectives of the study was to evaluate the functioning of the UB and MO in Nowa Huta and its impact on the emerging social fabric and attempt to investigate the origins and beginnings of Nowa Huta. Examine the scale repression of the political police in Nowa Huta. Examine the scale of social problems in the early years of Nowa Huta. Attempt to characterize the UB community, MO and members ORMO and oppressed communities. In the context of the so-called "whispering propaganda" to examine the so-called "psychological social space" in the areas of faith and hope and fear and to examine denounced as a "social fact".

Analyzing the source material was able to trace the dynamics of growth and decline in Nowa Huta UB agents. The distinguishing feature of it was the construction / development in the context of the emerging cities, conglomerate and diverse community. Occurrence and the typical achievement of peak abundance and then it rapidly decline associated with the aftermath of the so-called "thaw". A characteristic was also a high turnover of espionage directly related to the labor turnover in factories employing builders of Nowa Huta. MO was to deal with issues typically called forensic and crime and the so-called common. Political would lead the political police-officers, however, is the UB decided whether the case will be treated as a political or not. Work focused operating MO was just like it was in the case of UB department IV called "protection of the economy." The espionage network was rated very poorly and recruitment was very often only for statistical purposes. The only comparable to 1953 year - UB in Nowa Huta had almost three times more numerous enemy agency network of MO. The biggest social problem of Nowa Huta was theft, which accounted for approximately 90% of all crimes reported by MO. Environment repressed in the Nowa Huta had a population estimated at about 10% of the whole community of Nowa Huta. They were people in most of the rich life experience qualified by communist as the "enemies of the people". However, for many of them Nowa Huta became an “oasis of peace". The study presents the struggle between communist authorities and Nowa Huta Catholic Church. The study has 3 annexes of the UB officers, and members of the ORMO and MO where I presented a brief their professional careers and two annexes with code names and nicknames conspiracy housing agencies working in Nowa Huta.