Stadniccy herbu Szreniawa z Nawojowej : dzieje rodu

Abstract

Rozprawa poświęcona jest dziejom Stadnickich herbu Szreniawa, jednej z najstarszych i mających liczne zasługi polskich rodzin arystokratycznych. Przedstawiono w niej protoplastów tego rodu, gniazda rodowe, parę słów poświęcono także genezie herbu Szreniawa. W 1799 roku jedna z gałęzi Stadnickich kupiła majątek Nawojowa, położony niedaleko Nowego Sącza. W pracy ukazano więc także dzieje tej miejscowości od czasów jej założenia do momentu przejęcia przez Stadnickich. Zasadniczy trzon pracy dotyczy działalności politycznej i gospodarczej Stadnickich, osiadłych w Nawojowej na przestrzeni czasu od 1799 roku aż do 1945. Przedstawiono zarówno ich zaangażowanie w życie polityczne Galicji, jak i działalność lokalną sposoby prowadzenia majątku oraz życie codzienne. Osobno omówiona została postać Adama Zbigniewa Stadnickiego (1882-1982), ostatniego właściciela Nawojowej, który w sposób wybitny zapisał się w dziejach regionu jako społecznik, prekursor ochrony przyrody, założyciel pierwszych rezerwatów leśnych w Sądecczyźnie, ale i aktywny polityk, zwłaszcza w okresie II Rzeczypospolitej. Kilka słów poświęcono także losom jego dzieci, mocno zaangażowanym w działalność antyhitlerowską. Całość rozważań prowadzona jest w sposób problemowo-chronologiczny, mając za tło najważniejsze wydarzenia polityczno-gospodarcze epoki.

The dissertation herein relates to the history of the Stadnicki family Szreniawa Coat of Arms, one of the oldest and noble Polish aristocratic families. It presents the ancestors of this family, family nests, as well as some information about the origin of Szreniawa Coat of Arms. In 1799 one of the Stadnicki family branch bought the land of Nawojowa situated near Nowy Sącz. The paper also describes the history of this place from the time when it was established to the moment when it was taken over by the Stadnicki family. The essential subject of the dissertation relates to the political and economic activity of the Stadnicki family who settled in Nawojowa and resided there from 1799 until 1945. Their engagement in political life of Galicia was presented, as well as their local activity, ways of managing property and everyday life. The separate part of this paper is devoted to the person of Adam Zbigniew Stadnicki (1882-1982), the last owner of Nawojowa, who was an outstanding character of the region remembered as an involved citizen, precursor of environmental protection, the founder of the first forest preserves in Sądecczyzna region, as well as an active politician especially in the time of the II Polish Republic. A few words have been also written about the history of his children, strongly engaged in anti-Hitler activity. All considerations have been presented in a subject-chronological form in the view of the most important political and economic events of the period.