Życie codzienne w Krakowie w latach 1945-1947

Abstract

Przedmiotem i celem pracy jest przedstawienie życia codziennego tuż powojennego, niezniszczonego Krakowa. Jej zakres chronologiczny obejmuje pierwsze powojenne trzylecie. Są to dwie kluczowe cezury w historii miasta. Rok 1945 to wyjście Krakowa z okresu hitlerowskiej okupacji, co wiąże się z marzeniami o nowej, wolnej Polsce. Natomiast w roku 1947 PPR, umocniona pomocą z zewnątrz, sfinalizowała tworzenie fundamentów nowego porządku i dokonała pacyfikacji społeczeństwa. Zakończył się pierwszy etap stalinizacji.

Praca rozpoczyna się w czasach zaborów, bo tam należy szukać genezy obrazu krakowskiej codzienności. Wtedy zaczęła rozwijać się tu działalność polityczna, gospodarcza i patriotyczna, przerywana wybuchem kolejnych wojen światowych. Wkroczenie Armii Czerwonej spowodowało instalowanie się nowych władz i formacji policyjnych szerzących terror. Wszystko to utrwaliło istniejące więzi społeczne oraz wpłynęło na wykształcenie się dwóch charakterystycznych dla tego okresu postaw - przystosowania i walki/oporu (typowość). Pogrom na Kazimierzu, wydarzenia 3 Maja 1946 r., referendum i wybory doprowadziły do zniewolenia społeczeństwa. Opozycyjne partie polityczne zostały usunięte ze sceny politycznej. Rozpoczęła się również bezpardonowa walka z Kościołem.

Mieszkańcy, których po wojnie przybywało, powrócili do swoich zajęć - pracy, nauki i zabawy. Zawierali związki małżeńskie, rodziło się coraz więcej dzieci. Miasto rozwijało się, czego przejawem była także budowa Nowej Huty. Spowodowała ona nieodwracalne zmiany w strukturze społecznej, obrazie dnia codziennego oraz sposobie postrzegania samego miasta. Praca ma układ problemowo-chronologiczny. Składa się ze wstępu, dziewięciu rozdziałów oraz zakończenia i bibliografii. Została oparta na materiale archiwalnym, prasowym i wspomnieniach. Jest dopełnieniem prac dotychczasowych, wskazuje też nowe pola badawcze.

The aim of the thesis is to show the everyday life of post-war, undestroyed Cracow. The paper deals with the first three years after the end of the Second World War. These three years are extremely essential in the history of the city. The year 1945 symbolises the end of the Nazi occupation and the dreams about new and independent Poland. Furthermore, in the year 1947, The Polish Workers' Party, reinforced by the help from the outside, finished the formation of the groundwork for the new order in the city. During this time, the pacification of the society took place. The first stage of the influence of the regime of Stalin was completed. The thesis starts with the years of annexations where the origins of the everyday life in Cracow should be looked for. In the time, political, economic and patriotic activities started to develop. This process was interrupted by the outbreaks of the two World Wars. When the Red Army invaded Cracow, the new authorities were created. What is more, police formations were spreading fear and terror. All the factors mentioned above helped consolidate social relations and had an impact on the creation of the two characteristics - adjustment and fight/resistance. These two attitudes are typical for this period. The pogrom in the Kazimierz district, the events of 3rd May 1946, the referendum and the election resulted in the enslavement of the society. Opposition parties were removed from the political scene. Moreover, the ruthless fight against the Church began. The city dwellers, whose number had been constantly rising, came back to their everyday occupations -work, studying and entertainment. People got married and women gave birth to the growing number of children. Cracow had been developing. Consequently, the Nowa Huta district was built. It caused irreversible changes in the structure of the society, the picture of the everyday life and the way of perceiving Cracow itself. The paper has a problem-chronological arrangement. It consists of nine chapters, the conclusion and the bibliography. It was based on the archives, the press and memoirs. The thesis is the completion of the previous papers on this topic. Additionally, it points at new research fields.