Intencja, intuicja a przekład (na materiale „Zawiści” Jurija Oleszy)

Abstract

Praca jest podzielona na siedem części. Część I stanowi wprowadzenie w tematykę pracy. Podstawą pracy jest koncepcja Malinowskiego dotycząca kontekstu. W części II badane są zagadnienia intencji, intuicji, interpretacji, nadinterpretacji i przekładu. Intencja jest rozpatrywana w oparciu o poglądy Umberta Eco, Krystyny Pisarkowej i językoznawstwa pragmatycznego. Intuicja jest analizowana z punktu widzenia filozofii (np. Bergsona, traktującego intuicję jako zrozumienie, wczucie się, czy Łosskiego, zgodnie z którym intuicja jest zdolnością człowieka do bezpośredniego poznania swych przeżyć psychicznych), z punktu widzenia psychologii (np. Dobrołowicza i jego poglądem na intuicję jako pierwszy etap w problemowych sytuacjach życiowych), z punktu widzenia matematyki (odkrycie Krygowskiej, że intuicja jest nieuświadomionym bagażem doświadczeń), i wreszcie z punktu widzenia językoznawstwa (teoria Willsa, zgodnie z którą intuicja jest jednorazowym genialnym rozwiązaniem). Część III jest odpowiedzią na dwa pytania: 1. Dlaczego Jurij Olesza?, 2. Dlaczego? Zawiść?. Część IV zwiera analizę wymienionych zagadnień, np. intencji, intuicji i różnic kulturowych. Część V bada relacje między intencją intuicją a wiekiem i dystansem czasowym. Część VI zajmuje się problemem intencji, intuicji i płci. Część VII stanowi zakończenie. Praca zawiera szeroko rozwiniętą część praktyczną. Poszczególne zagadnienia są analizowane w oparciu o oryginał w języku rosyjskim, tłumaczenie Adama Galisa, próbki tłumaczeń studentów filologii rosyjskiej na różnym poziomie nauki języka, jak również o tłumaczenia fragmentów tekstu dokonane przez autora pracy. Celem pracy jest rozjaśnienie różnych problemów łączących się ze sztuką przekładu (takich jak wiek, płeć i różnice kulturowe między autorem oryginału a tłumaczem). Praca jest próbą odpowiedzi na pytanie: Czy można stworzyć przekład idealny?

The thesis comprises of seven parts. Part I is an introduction to subject matter of thesis. The basis of a thesis is Malinowski's conception about context. In Part II concepts of intention, intuition, interpretation, over interpretation and translation are explained. Intention is investigated on the basis of the views of Umberto Eco, Krystyna Pisarkowa and pragmatic linguistics. Intuition is analyzed from philosophy viewpoint (e.g. Bergson treating intuition as empathy, or Łosski, according to whom intuition is an ability of a man to get to know his psychic experiences directly), from the point of view of psychology (e.g. Dobrolowicz and his notion of intuition as the first stage in problematic situations in life), mathematics (Krygowska's revelation that intuition is an unconscious armoury of experiences), and finally from the point of linguistics (Wills' theory about intuition being a single congenial solution). Part III answers two Questions: 1. Why Jurij Olesa?, 2. Why "Envy"?. Part IV includes an analysis of the problems mentioned, i.e. intention, intuition and cultural differences. Part V examines the relation between intention and intuition and age and time lapse. Part VI deals with the problem of intention, intuition and gender. Part VII is a conclusion. The thesis includes a widely-developed practical part The following have been used for the analysis: the Russian original, Adam Galis' translation, sample translations of Russian philology students at different levels of language proficiency, as well as translations of some fragments done by the author of the thesis. The thesis aims at highlighting various problems connected with the art of translating (such as age, gender and cultural differences between the author of the original work and the age and gender of a translator). The thesis also makes an attempt to answer a question: Is possibly to create a perfect translation?