Badanie rozumienia tekstów i budowania wypowiedzi w języku pisanym przez niesłyszących uczniów szkoły specjalnej (klasy gimnazjalne)
Streszczenie
Celem pracy było wykazanie błędnych metod nauczania dzieci niesłyszących, kształcących się w szkole specjalnej. Badaniami objętych zostało 37 uczniów pierwszych i drugich klas gimnazjalnych. Autorka stworzyła własne narzędzie badawcze, służące sprawdzeniu, czy dzieci niesłyszące po 7 lub 8 latach nauki języka w szkole są w stanie tworzyć wypowiedzi w języku pisanym oraz rozumieć teksty zamieszczane w podręcznikach przeznaczonych dla szkół specjalnych. Zastosowano metody zarówno jakościowe, jak i ilościowe (m.in. obliczanie czytelności tekstu wzorem Björnssona).
Wyniki badań wykazały silne interferencje języka migowego i polszczyzny. Dowiedziono, że posługujący się językiem migowym uczniowie przenoszą wiele mechanizmów kodu migowego do języka polskiego. Najwyraźniej objawia się to w: problemach z fleksyjnym dostosowaniem podrzędników do wymagań członów nadrzędnych, braku przyimków i spójników, trudnościach w stosowaniu zaimków, opuszczaniu orzeczenia, stosowaniu szyku migowego.
Przeprowadzone badania jednoznacznie wskazują na niski poziom kompetencji językowej niesłyszących gimnazjalistów - uczniowie nie są w stanie tworzyć, ani odbierać tekstów pisanych. Powoduje to społeczną izolację niesłyszących i jest przyczyną ograniczeń w życiu zawodowym i osobistym.
W toku badań wykazano również niską dbałość autorów podręczników o dostosowanie poziomu tekstów do możliwości i potrzeb niesłyszących odbiorców.
Zebrane wnioski wskazują na konieczność szybkiej weryfikacji programów nauczania, metod oraz podręczników stosowanych w edukacji osób niesłyszących. The thesis aims at demonstrating erroneous methods of teaching deaf children at special schools. The test group comprised 37 pupils in the first and second grade of a secondary school. The author created her own dedicated research tool enabling verification of deaf children's ability - after 7-8 years of school education - to produce written statements and comprehend texts found commonly in special-school textbooks. Both qualitative and quantitative methods (e.g. text legibility assessment with Bjornsson's formula) were applied.
The research results demonstrate substantial interference of the sign into Polish language. It has been proven that users of the sign language transfer numerous mechanisms of the sign code into Polish. It becomes the most prominent in: difficulties in adapting inflection of subordinate components to requirements of superior components, lack of prepositions and conjunctions, difficulties in applying pronouns, omitting predicates, application of the sign language syntax. The research also indicates unambiguously low level of language competence of deaf junior-graders - pupils are not able neither to produce nor comprehend written texts. It leads to social isolation of the deaf and often constitutes a basis for constraints in both professional and family life. The study reveals also marginal efforts on the part of textbook authors to adjust their texts to the level and needs of the deaf recipients.
Conclusions of the thesis point out a clear need to revise promptly teaching programs, methods and textbooks used in education of the deaf.