Zawartość metali ciężkich w pokarmie, treści pokarmowej i tkankach sarny - Capreolus capreolus (L.) i jelenia Cervus elaphus L. z różnych rejonów Polski

Abstract

Badano zawartość metali biogennych (cynku i miedzi) oraz ksenobiotycznych (ołowiu i kadmu) w tkankach i narządach dwóch gatunków zwierząt łownych: jelenia szlachetnego (Cervus elaphus L.) oraz samy europejskiej (Capreolus capreolus L) pochodzących z trzech, zróżnicowanych pod względem stopnia zagrożenia ekologicznego rejonów zlokalizowanych w województwie warmińsko-mazurskim na północy Polski, oraz w województwach śląskim i małopolskim, zlokalizowanych w Polsce Południowej. Podczas gdy województwa śląskie i małopolskie zajmują obszary w znacznym stopniu zagrożone zanieczyszczeniami metalami, tereny województwa warmińsko-mazurskiego uznaje się za jedne z najmniej zagrożonych. Dodatkowo określano zawartość wybranych metali ciężkich w materiale roślinnym z trzech województw oraz w treści pokarmowej zwierząt, od których pobierano narządy do badań.

Stwierdzono obecność miedzi, cynku, ołowiu i kadmu w pędach roślin, treści pokarmowej oraz badanych tkankach i narządach zwierząt ze wszystkich trzech stanowisk. Zawartość metali biogennych i ksenobiotycznych była zróżnicowana w zależności od środowiska życia zwierząt. Zróżnicowanie to dotyczyło zarówno materiału roślinnego, treści pokarmowej jak i badanych narządów. Stwierdzono, że narządami o najwyższej kumulacji metali toksycznych są krytyczne dla życia i zdrowia zwierząt nerki i wątroba. Znaczna kumulacja metali toksycznych występuje także w narządach zwierząt pochodzących z obszaru, który uznano za jeden z najmniej zagrożonych zanieczyszczeniami metalami. To przekonuje, że kontaminacja metalami wpływa nie tylko na środowisko lokalne, lecz także na miejsca bardzo odległe.

W wyniku przeprowadzonych badań potwierdzono przydatność bioindykacyjną narządów jelenia szlachetnego, chociaż potwierdzono statystycznie, że sama europejska jest gatunkiem, który umożliwia bardziej precyzyjną lokalizację obszarów zanieczyszczonych.

Biogenic (zinc and copper) and xenobiotic (lead and cadmium) metals content in tissues and organs of game animals: Red deer ( Cervus elaphus L.) and Roe deer (Capreolus capreolus L.) were investigated.

Animals came from three ecologically diversified regions of Poland. One of them was localized the North-East Poland in warmińsko-mazurskie province, two of them were localized South of Poland in śląskie and małopolskie provinces. Śląskie province constitutes areas endangered of ecological degradation extremely, whereas warmińsko-mazurskie province is recognized as one of the most less threatened with contaminants. Additionally selected heavy metals levels were determined in plants taken from three provinces, and in stomach content of animals from which organs have been taken for investigation.

The presence of zinc, copper, lead and cadmium in tissues and organs of animals from all positions were detected. Biogenic and xenobiotic metal contents were highly diversified in relation to life environment of the animals. This diversification concerned both plant material as well as stomach content and subjected organs. It was established that among toxic metals higher accumulated organs were liver and kidney, which are critical for animals’ life and health. On area recognized as ecologically safe significant toxic metals accumulation was also uncovered. This fact convinces that toxic metal contamination influences not only on local environment but also threats very distant regions.

Usefulness of Red deer and Roe deer organs were confirmed as an exposure indicators of environmental pollution as a result of the investigation although, what was confirmed statistically, Roe deer is the species, which allow to more precisely localize contaminated areas.