Jeden czy wiele zegarów biologicznych steruje rytmami biologicznymi?

Abstract

W artykule omawia się wyniki badań, na przestrzeni kilku wieków aż do chwili bieżącej, dotyczących rytmiki dobowej procesów fizjologicznych i behawioralnych roślin i zwierząt. W pierwszej części artykułu ujęto przegląd historyczny dotyczący odkrycia rytmów biologicznych oraz dyskusje, czy te rytmy są natury egzogennej, czy endogennej. Następnie prześledzono historię odkrycia endogennego ośrodka, któremu przypisuje się rolę zegara biologicznego. Zdaniem wielu autorów są nim jądra nadskrzyżowaniowe w przedniej części podwzgórza. Ponieważ od pewnego czasu pojawiło się wiele prac kwestionujących wyłączną rolę tych jąder w sterowaniu rytmami biologicznymi, dlatego w dalszym ciągu artykułu analizuje się poglądy, które rolę sterującą rytmami biologicznymi przypisują kilku ośrodkom. Dyskusję zamyka pogląd, lansowany przez Browna i jego szkołę, że rytmy biologiczne sterowane są egzogennie.