Polityka Rosji wobec Polski okresie prezydentury Władimira Putina (2000-2008)

Abstract

Polityka Rosji wobec Polski w okresie prezydentury Władimira Putina (2000-2008). Podstawowe pytanie, jakie pojawia się przy rozważaniach na temat relacji rosyjsko-polskich to czy Rosja posiada wizję odrębnej polityki wobec Polski a jeśli tak, to co to za wizja? Celem zasadniczym autora dysertacji, była możliwie jak najbardziej dokładna, wielopłaszczyznowa analiza polityki zagranicznej Federacji Rosyjskiej wobec Polski, wskazanie wyznaczników i celów tejże, ich dynamiki oraz metod realizacji w czasie gdy prezydentem Federacji Rosyjskiej pozostawał Władimir Putin. Nie jest to więc całościowe studium stosunków rosyjsko-polskich we wspomnianym okresie, lecz próba przedstawienia rosyjskiego spojrzenia na relacje z Polską. Stąd działania strony polskiej przedstawiane są w sposób skrótowy, często tylko sygnalizowane. W przypadku, gdy nie miały one istotnego wpływu na wypracowywanie stanowiska strony rosyjskiej zostały pominięte.

Kolejną cechą niniejszej pracy jest zakres prowadzonych tu rozważań. Temat sformułowany w tytule Polityka Rosji wobec Polski w okresie prezydentury Władimira Putina (2000-2008) ma za zadanie wskazanie czytelnikowi, iż obszar analizy będzie koncentrował się wokół działań ośrodka prezydenckiego w Rosji. Podejście to jest zgodne z jedną z głównych tez niniejszej pracy, która głosi, iż w okresie prezydentury Władimira Putina doszło do wykreowania ośrodka prezydenckiego jako niekwestionowanego centrum wypracowywania i realizowania polityki zagranicznej państwa. Monopolizacja władzy przez rosyjski ośrodek prezydencki i podporządkowanie mu wszelkich struktur państwowych ma swoje odbicie szczególnie w obszarze polityki zagranicznej. Prowadzi do sytuacji, w której przy analizie aktywności zewnętrznej Rosji, badacz winien skupić się na ośrodku prezydenckim FR, jako tym, który kreuje i realizuje oficjalną politykę państwa.

Głównym problemem badawczym pracy jest odpowiedź na pytanie jak wyglądała rzeczywista (poza deklaratywną) wizja polityki zagranicznej ekipy Putina i jaka była jej relacja do polskiej wizji rozwoju polityki wschodniej, w tym stosunków z Rosją? Jakie konsekwencje niosła dla pozycji międzynarodowej Polski? Wnioski wyciągnięte z tych rozważań winny posłużyć do określenia wariantów rozwoju sytuacji pomiędzy naszymi krajami w przyszłości. Efektem końcowym prowadzonych badań jest zatem analiza umożliwiająca znalezienie odpowiedzi na szereg pytań badawczych, z których najważniejsze to:

• jaki wpływ na politykę zagraniczną (w tym na politykę wobec Polski) miała ewolucja systemu politycznego Rosji po upadku ZSRR?

• jak na postrzeganie miejsca Polski w stosunkach międzynarodowych wpłynęły zmiany w orientacjach ideowych elit rosyjskich w kwestiach polityki zagranicznej?

• jakie były konsekwencje objęcia władzy przez Władimira Putina dla polityki zagranicznej FR?

• jak Rosja postrzega rolę Polski w polityce międzynarodowej?

• z czego wynika konfliktogenny charakter stosunków rosyjsko-polskich?

• jakie były motywy poszczególnych ?ociepleń" i ?ochłodzeń" w relacjach Rosji i Polski?

• jakie konsekwencje dla polityki Rosji wobec Polski niosła wzajemna aktywność Moskwy i Warszawy w polityce międzynarodowej?

• jaka była rola gospodarczej strony relacji rosyjsko-polskich, szczególnie w sprawach energetycznych?

• w jakimi stopniu zmiany na polskiej scenie politycznej wpływały na aktywność dyplomacji rosyjskiej wobec Warszawy?

• czy rosyjska wizja układu sił w Europie będzie prowadzić do rozdźwięku, konfliktu ze stanowiskiem polskim? W jakim kierunku będą rozwijały się wzajemne relacje w przyszłości? Czy możliwy jest pragmatyczny dialog Rosji i Polski?

• jaki ciężar gatunkowy do stanu relacji rosyjsko-polskich wniosły członkostwo w UE i aktywność Polski na forum tej organizacji?

The main question which arises when we think about the Polish-Russian relations is: has Russia the vision of a separate policy towards Poland and if so, what kind of vision is it? The principal purpose of the author of the dissertation was to make as accurate as possible, multi-faceted analysis of Russia's foreign policy towards Poland. The author wanted to indicate the determinants and goals of that policy, its dynamics and methods of implementation at the time when Vladimir Putin was the president of that country. This is not a comprehensive study of Polish-Russian relations during this period, but an attempt to present the Russian perspective on relations with Poland. The actions of the Polish side were presented in a succinct manner, often only indicated. The Polish activity was omitted when it did not have a significant impact on developing Russian policy.

Another feature of this dissertation is the scope of deliberations carried out here. Subject formulated in the title: Russian politics towards Poland during the presidency of Wladimir Putin (2000-2008), intends to indicate to the reader that the area of analysis is focused on the actions of the presidential centre in Russia. This approach is consistent with one of the main theses of this dissertation which states that during the presidency of Vladimir Putin a presidential administration as an undisputed centre of the presidential developing and implementing foreign policy was created. Monopolization of power and subordination of all state structures by the presidential centre in Russia is visible particularly in the area of foreign policy. It leads to a situation in which a researcher who analyzes Russian foreign policy should focus on the presidential administration as the one that creates and implements the official policy of the state.

The main research problem of this dissertation is to answer the question on how the real (except from declarative) vision of Putin's foreign policy looked like and what was its relation to the vision of Polish Eastern policy including relations with Russia. What consequences the Russian politics brought for the international position of Poland? Conclusions drawn from these considerations should be used to identify options of future development of the situation between these two countries. The final result of the research is the analysis which gives answers to a number of questions. Among them the most important are the following questions:

• What impact on foreign policy (including policy towards Poland) had the evolution of the political system in Russia after the collapse of the Soviet Union?

• How did the changes in the ideological orientations of Russian foreign policy influence the perception of the Polish position in international relations?

• What consequences for the Russian foreign policy had the fact of taking power by Vladimir Putin?

• How did Russia perceive the Polish role in international politics?

• What is the source of the conflict situation in Russian-Polish relations?

• What were the motives of the "warming ups" and "cooling downs" in the relations between Russia and Poland?

• What implications for Russia's policy towards Poland were carried by the mutual activity of Moscow and Warsaw in the area of international politics?

• What was the role of the economic cooperation between Russia and Poland for their relations, especially in energy issues?

• How did the changes on the Polish political scene affect the activity of Russian diplomacy towards Warsaw?

• Will the Russian vision of the European influences order lead to a conflict with the position of Poland? In which direction will the Polish-Russian relations develop in the future? Is a pragmatic dialogue between Moscow and Warsaw really possible?

• How did Poland's membership in the EU and its activity on the forum of this organization influence the Polish-Russian relations?