Komunikacja jako konstytutywny czynnik życia osobowego w personalistycznej filozofii Jacquesa Maritaina i Emmanuela Mouniera

Abstract

Celem rozprawy jest przedstawienie zagadnienia komunikacji jako czynnika budującego życie osobowe. Problematyka ta została ukazana w oparciu o filozoficzną refleksję Jacquesa Maritaina i Emmanuela Mouniera, będących przedstawicielami dwudziestowiecznego francuskiego personalizmu chrześcijańskiego. Rozprawa składa się z czterech rozdziałów. W dwóch pierwszych przedstawione są zagadnienia, które wiążą się z koncepcją człowieka wymienionych myślicieli i są pomocne dla ukazania finalnej argumentacji: są to pojęcia „osoby”, „jednostki” oraz kwestia społecznej natury człowieka. W rozdziale trzecim omówiona jest problematyka samotności, a w szczególności zagrożenia jakie niesie jej negatywna forma, czyli ta, która trwale zaburza wszelkie relacje społeczne, w tym również dialogiczne. Ponieważ jednym z podstawowych poglądów personalizmu chrześcijańskiego jest przekonanie, że ramy prawdziwego dialogu wyznacza miłość, stąd w rozdziale czwartym przywołano wyrażaną przez obydwu filozofów potrzebę dążenia do wypełnionego miłością życia w komunii z innymi osobami ludzkimi. A przede wszystkim starano się pokazać, że człowiek stworzony jest do podejmowania dialogu oraz uczestniczenia w życiu wspólnotowym. W personalistycznej myśli Maritaina i Mouniera komunikacja umacnia świat osób, wyprowadza człowieka z zamknięcia w swoim wnętrzu ku innej niepowtarzalnej osobie, a tym samym konstytuuje autentyczne bycie człowieka wyrywając go z zagubienia w „złej” samotności, jak i w przerażającej masowości świata współczesnego, która odbiera człowiekowi możliwość bycia wyjątkowym, gdyż traktuje go jako jedną z wielu małoznaczących jednostek.

The purpose of the dissertation is to show that communication is an important factor that constitutes personal life. It is demonstrated in the philosophical reflection of Jacques Maritain and Emmanuel Mounier, two representatives of twentieth-century French Christian personalism. The dissertation consists of four chapters. The first two present the issues that are related to the concept of human nature and are helpful to show the final argument: these are the concepts of "person", "individual being" and the issue of human social nature. The third chapter discusses the problem of solitude, and in particular its negative form, the one that permanently disturbs all social relations, including dialogical ones. Because one of the basic points of Christian personalism is the belief that the true dialogue is determined by love, hence the fourth chapter recalls the need expressed by both philosophers to build a life filled with love to other people. Above all, it is showed that man is created to be engaged in dialogue and in community life. In the personalistic thought of Maritain and Mounier, communication strengthens the world of persons, leads human out of his/her closed interior to another person, and thus constitutes the authentic being - free from the „wrong” solitude, as well as the terrifying massiveness of the modem world, which deprives man the possibility of being unique and treats him/her as one of many individual beings.