Wywiad i kontrwywiad w Polsce w procesie przemian systemowych (1989-2007)

Abstract

Problematyka pracy obejmuje całościowe ujęcie procesów kształtowania modelu polskich służb wywiadu i kontrwywiadu pod wpływem czynników wewnętrznych oraz zmieniającej się sytuacji międzynarodowej Polski w latach 1989 - 2007. W poddanym analizie okresie transformacji systemowej, do służb o takim charakterze zaliczone zostały: Urząd Ochrony Państwa (UOP), Wojskowe Służby Informacyjne (WSI), Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego (ABW), Agencja Wywiadu (AW), Służba Kontrwywiadu Wojskowego (SKW) oraz Służba Wywiadu Wojskowego (SWW). Przedstawiona została zarówno zasadnicza zmiana w obszarze funkcjonowania wywiadu i kontrwywiadu w kluczowym momencie przechodzenia z systemu autorytarnego do demokratycznego, jak również dalsze przeobrażenia służb wywiadu i kontrwywiadu, pod wpływem czynników politycznych, militarnych, gospodarczych, społeczno-kulturowych oraz zmian w środowisku międzynarodowym. Uwaga została skupiona na zmianach ustrojowych dotyczących tych służb, na zmianach podstaw prawnych ich działania, struktur organizacyjnych, zadań, wykonywanych czynności, przyznawanych uprawnień oraz na najważniejszych zmianach personalnych. Analizie poddane zostało także - bardzo istotne w warunkach państwa demokratycznego - zagadnienie cywilnej kontroli nad działalnością służb wywiadu i kontrwywiadu.

The thesis contains a comprehensive analysis of the process of development of the Polish intelligence and counterintelligence services according to the changes of internal and external (international) situation of the Polish state between 1989 and 2007. In the given period, the following services can be included to this special category: the State Protection Agency (Urząd Ochrony Państwa, UOP), the Military Information Services (Wojskowe Służby Informacyjne, WSI), the Internal Security Agency (Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, ABW), the Foreign Intelligence Agency (Agencja Wywiadu, AW), the Military Counterintelligence Service (Służba Kontrwywiadu Wojskowego, SKW) and the Military Intelligence Service (Służba Wywiadu Wojskowego, SWW). Both the crucial change (turnout) on the transition from authoritarian to democratic system and the further changes in the area of intelligence and counterintelligence activity were presented, according to the political, military, economical, socio-cultural and international factors. The thesis takes into consideration mainly the political changes concerning the services, the most important changes in the subject of the legal basis of their activity, their organizational structures, tasks, activities, powers and the most important personal changes. The analysis includes also the issue of civilian (democratic) control over the secret services activity, which is very important for democratic state.