Motywacja i struktura nazwisk mieszkańców dawnego dekanatu wadowickiego. Cz. 1-2

Abstract

Przedstawiona rozprawa doktorska pt. Motywacja i struktura nazwisk mieszkańców dawnego dekanatu wadowickiego wpisuje się w nurt badań regionalnych nad nazwiskami w Polsce. Przedmiotem rozprawy są nazwiska mieszkańców Wadowic i dekanatu wadowickiego zapisane w księgach metrykalnych 14 parafii (obejmujących 27 miejscowości) z lat 1786-1939. Uwzględniłam tylko Libri mortuorum, czyli Księgi zmarłych. Przeprowadzona ekscerpcja pozwoliła zgromadzić ponad 5000 nazwisk męskich oraz około 2000 odpowiadających im formacji żeńskich (tj. nazwisk odmężowskich i nazwisk odojcowskich żeńskich). Uwzględniłam zarówno nazwiska o genezie rodzimej, jak i obcej.

Dla ukazania mechanizmów powstawania nazwisk mieszkańców Wadowic i okolicy wykorzystałam dotychczasowe osiągnięcia badawcze w zakresie klasyfikacji strukturalnej i semantycznej nazwisk oraz w zakresie przechodzenia pospolitych wyrazów do planu nazwisk i przeniesienia nazw własnych z innych płaszczyzn języka do płaszczyzny nazwisk. Korzystałam również z opracowań zwracających szczególną uwagę na odbicie w języku i w nazwach własnych obrazu świata danej wspólnoty, w myśl założeń językoznawstwa kognitywnego. W nazwach (nazwiskach dziedzicznych) są bowiem zakodowane i utrwalone informacje o rzeczywistości i doświadczeniach społecznych minionych pokoleń, ich wizerunek psychologiczny, wyznawane wartości, relacje rodzinne, stosunki własnościowe, a także ruchy migracyjne ludności w granicach kraju i regionów. W nazwiskach możemy obserwować również napływ ludności obcej narodowościowo i językowo, najczęściej związanej z kolonizacją.

The doctoral thesis entitled „Motivation and the structure of the inhabitants’ surnames of the former Wadowicki decanate” signis into the stream which is based on the regional research over the surnames In Poland. The theme of the dissertation is the surnames of Wadowice inhabitants as well as Wadowicki decanate which are registered in the Book of Births of fourteen parishes (comprises twenty seven places). I took into consideration only Libri mortuorum, that is the Book of the Deads. The conducted excerpt has alloved for gathering more than 500 surnames as well as about 200 their female counterparts (namely surnames derived from marital as well as surnames derived from paternals’ female). What is mor I took into account both surnames which have native genesis as well as those with foreign ones.

In order to show the surnames of the Wadowice inhabitants and it’s neighbourhood were created I used the previous re-search achievements in the field of structural and semantic surnames classification. I also used different types of treatises which pay special attention to the reflection of the particular community world image presented in the language as well as in the specific names, according to the cognitive linguistics. An information about reality and social experience of former generation, their psychological image, professed values, family relations, proprietary attitude as well as migration movements within the state boundary and it’s regions is codified and preserved in the names (inherited surnames). We can also observe influx of people with foreign nationality and language, mostly connected with colonization.