Teatralizacja świata jako wyznacznik odmiany gatunkowej powieści (Zwariowane miasto, Wteatrwstąpienie, Biała noc miłości)

Abstract

Artykuł charakteryzuje wybrane powieści XX wieku, których tematem staje się teatr oraz zasada teatralizacji powieściowego świata przedstawionego. Wybrane utwory (Zwariowane miasto Jana Wiktora, Wteatrwstąpienie (rzecz o aktorze – romans nietypowy) Jerzego Ronarda Bujańskiego oraz Biała noc miłości. Opowieść teatralna Gustawa Herlinga-Grudzińskiego) sugerują, że proces teatralizacji fikcjonalnej rzeczywistości stanowi zarówno dominantę kompozycyjną charakteryzowanych tekstów, jak również cechę immanentnie wpisaną w strukturę epickiego świata. Punktem odniesienia dla rozważań analitycznych staje się koncepcja „teatralizacji życia” Mikołaja Jewreinowa, wyrastająca z antynaturalistycznej teorii teatru przełomu XIX i XX wieku.

The aim of this article is to describe selected 20th-century novels which deal with theatre and the rule of theatralization of the presented fictional world. The selected works (Zwariowane miasto by Jan Wiktor, Wteatrwstąpienie (rzecz o aktorze – romans nietypowy) by Jerzy Ronard Bujański and Biała noc miłości. Opowieść teatralna by Gustaw Herling-Grudziński) suggest that the process of staging fictional reality comprises not only the compositional mode of the characterized pieces, but also the inherent trait woven into the structure of the epic world. The reference point behind the analytical speculations is the “staging of life” concept by Mikołaj Jewreinow, stemming from the anti-naturalistic theatrical theories from the turn of the 19th and the 20th centuries.