Aktywność mitotyczna i przebieg mitozy w komórkach merystematycznych stożków wzrostu korzeni Allium cepa L. traktowanych herbicydem Dacthalem

Abstract

W pracy badano efekt oddziaływania Dacthalu (herbicyd, ester metylowy kwasu 2,3,5,6- czterochloroftalowego) przez 12, 24 i 48 godzin na komórki merystematyczne korzeni cebuli Allium cepa L. W wyniku analiz stwierdzono, że wartość indeksu mitotycznego (poza niewielkim wzrostem w pierwszych godzinach traktowania) była niższa w porównaniu z kontrolą i malała w miarę czasu traktowania. Dowodzi to, że Dacthal jest herbicydem o mitodepresyjnym działaniu. Obserwacje poszczególnych faz mitozy wykazały, że Dacthal indukuje liczbowe i strukturalne aberracje chromosomowe oraz hamuje funkcjonowanie zarówno wrzeciona kariokinetycznego jak i cytokinetycznego. Zaburzenia w funkcjonowaniu wrzeciona kariokinetycznego były przyczyną nieprawidłowego rozdziału chromosomów do jąder potomnych. Prowadziło to do formowania jąder o aneuploidalnych liczbach chromosomów. Występowanie jąder o podwójnych liczbach chromosomów było konsekwencją inaktywacji wrzeciona i obecności C-mitoz (efekt turbogeniczny). Dwu- i wielojądrowe komórki były formowane jako rezultat zahamowania cytokinezy. W materiale traktowanym obserwowano również wielobiegunowość wrzeciona, eliminacje i fragmentacje chromosomów, mosty ana- i telofazowe oraz komórki z mikrojądami. Procent zaburzeń wzrastał wraz z wydłużaniem czasu działania herbicydu. Test recovery wykazał, że Dacthal nie zakłóca w sposób trwały metabolizmu komórki Po przeniesieniu cebul do wody aktywność mitotyczna stopniowo wzrastała, a procent zaburzeń się obniżał. Jednakże parametry te nigdy nie pokrywały się z danymi materiału kontrolnego.