Audiodeskrypcja dzieła sztuki w terapii

Abstract

Tematem artykułu jest audiodeskrypcja i aktywizacja osób wykluczonych przez socjoterapeutyczne wykorzystanie połączenia sztuki i nowych technik. Chodzi przede wszystkim o wykorzystanie techniki w udostępnianiu osobom niepełnosprawnym obiektów kultury, co może pełnić funkcje terapeutyczne. Jest to temat szeroko współcześnie analizowany, między innymi w publikacjach pod redakcją Anny Pawłowskiej, Anny Wendorff i Julii Sowińskiej- -Heim (2016; 2018). Cel tekstu stanowi spojrzenie na kulturę przez pryzmat jej oddziaływania na człowieka i odwrotnie. Jest ono oparte na założeniach semiotyki i kognitywizmu. Podstawy obu tych metodologii pozwalają lepiej zrozumieć dwa mechanizmy: a) wewnętrzny (odśrodkowy) – percepcji kultury audiowizualnej, czyli sposób konstruowania sytuacji odbiorczej (status odbiorcy wirtualnego) „wtórnie” wpisany w dzieło; b) zewnętrzny (dośrodkowy) – funkcjonowania „audiowizualnej kultury percepcji”, czyli sposób uczestniczenia (włączania w społeczny obieg) w kulturze osób niepełnosprawnych. Wnioskiem jest to, że każda osoba zainteresowana sztuką powinna mieć do niej dostęp. Nie zawsze jednak, z wielu powodów, okazuje się to możliwe. Do przyczyn mogących utrudniać taki dostęp należy brak przystosowania obiektów sztuki do odbioru przez osoby niepełnosprawne. Sztuce z pomocą może wówczas przyjść technologia.

The topic of the article is the activation of excluded people through the sociotherapeutic use of a combination of art and new techniques. It is primarily about using technology to make cultural facilities accessible to people with disabilities, which can be used for therapeutic purposes. This topic is widely analysed today, inter alia in the publication edited by Anna Pawłowska, Anna Wendorff and Julia Sowińska-Heim (2016; 2018). The aim of the text is to look at culture from the perspective of its impact on people and vice versa. It is constituted on the assumptions of semiotics and cognitiveism. The foundations of both of these methodologies allow for a better understanding of two mechanisms: a) internal (centrifugal) – perception of audiovisual culture, i.e. the way of constructing the reception situation (the status of a virtual receiver) “secondary” inscribed in the work. In this case, the modelled viewer in the face of audiodescription; b) and external (centripetal) – the functioning of “audiovisual culture of perception”, i.e. the way of participation (inclusion in social circulation) in the culture for people with disabilities. The conclusion is that any person interested in art should have access to it. But not always, for many reasons, is it possible. One of the reasons that may hinder such access is the lack of adaptation of art buildings for the reception of people with disabilities. Then technology can help the art. However, it is important to use it ethically.