Il fondamento comunicativo della punteggiatura italiana contemporanea: il caso della virgola e del punto e virgola

Abstract

Grammars typically describe high-register punctuation in modern Italian as being based on syntax and/or on prosody. The aim of this paper is to show that neither point of view is adequate. Punctuation in modern Italian has a communicative function and contributes to the definition of the semantic-pragmatic content and architecture of the text (i.e. the different textual units and the connections between them). This hypothesis will be illustrated with regard to the comma – which I have already dealt with in previous work – and to the semicolon – providing new findings. As for the semicolon, I will show that it has two main uses: on the one hand, it is used to articulate Utterances in a sequence of nuclear Information Units which belong to the same hierarchical level; on the other hand, it is used to join semantically correlative Utterances or to add an Utterance with a local logic and thematic scope to the co-text.

Według gramatyk współczesna interpunkcja włoska w rejestrze średnio-wysokim opiera się na składni i/lub prozodii. Celem tego artykułu jest wykazanie, że ani jeden, ani drugi punkt widzenia nie jest właściwy. Funkcja włoskiej interpunkcji jest obecnie komunikatywna: przyczynia się do określenia treści semantyczno-pragmatycznej tekstu oraz jego architektury (rozumianej jako różne jego części i ich związki). Ta hipoteza zostanie najpierw zilustrowana rozważaniami na temat przecinka – którym się zajmowałam już w innych miejscach – a następnie – przedstawiając całkiem nowe spostrzeżenia – na temat średnika. Odnośnie tego ostatniego wykażę, w jaki sposób jest on używany z jednej strony by rozczłonkować Wypowiedź na szereg Jednostek Informacyjnych jądrowych znajdujących się w hierarchii na tym samym poziomie, a z drugiej by połączyć Wypowiedzi semantycznie skorelowane lub by dołączyć Wypowiedź o lokalnym zasięgu logiczno-tematycznym.